What does the work resilience means to you? What are the characteristics of a resilient system? How is resiliency affecting a software system? How can we design and built resilient systems?
During June we had the honor and delight to participate to the 14th International Conference on Open Source Systems (OSS 2018). We presented our work, “Open Source Software Resilience Framework”, a preliminary study that aims to adapt the famous City Resilience Framework, created by Arup with the support of the Rockefeller Foundation, to the Open Source Software Engineering Domain.
Το Πειραματικό Σχολείο, αυτό που βρίσκεται στην οδό Αγίας Σοφίας λίγο πιο πάνω από την εκκλησία της Παναγίας Αχειροποιήτου ατην Θεσσαλονίκη, κανονικά ονομάζεται Πειραματικό Σχολείο Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ή εν συντομία Π.Σ.Π.Θ.). Εμένα όμως πάντοτε μου άρεσε να το αποκαλώ Πειραματικό Σχολείο Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (Π.Σ.Α.Π.Θ.). Κάποιες φορές κάποιος θα με διόρθωνε, κάποιος άλλος θα συμφωνούσε μαζί μου αλλά δεν είχε ιδιαίτερο νόημα. Για εμένα αυτό ήταν το ορθό και έτσι παραμένει μέχρι σήμερα.
Εγώ δεν πήγαινα εξ’ αρχής στο Πειραματικό. Δημοτικό έκανα στο 45ο, “του Μάνιου” όπως αποκαλούνταν, στην Άνω Πόλη. Το Πειραματικό το γνώρισα στην Α’ Γυμνασίου όταν με κλήρωση επιλέχθηκα να φοιτήσω σε αυτό, αντί του 3ου Γυμνασίου της Άνω Πόλης που ήταν κανονικά ο προορισμός μου. Εκείνα τα χρόνια (1997) το Πειραματικό Σχολείο είχε τη φήμη δημόσιου σχολείου που όμως λειτουργούσε με μεθόδους και επίπεδο ιδιωτικού. Καθώς δεν είχα φοιτήσει ποτέ σε ιδιωτικό σχολείο δεν μπορούσα να ξέρω ποια ήταν η διαφορά και αν υπήρχε τελικά διαφορά, αλλά μου άρεσαν οι προκλήσεις και εδώ φαίνονταν πως υπήρχε μια πρόκληση. Έτσι, όταν πέρασα την πόρτα επί της Δελμούζου, την ημέρα της κλήρωσης, στο μυαλό μου το Πειραματικό είχε πάρει ήδη τεράστιες διαστάσεις και ο ενθουσιασμός μου, όταν επιλέχθηκα, ήταν πολύ μεγάλος.
Εν συντομία…
Το Πειραματικό είναι ένα ιδιαίτερο δημόσιο σχολείο από όλες τις απόψεις. Από άποψη προσωπικού, εκπαιδευτικής διαδικασίας, προετοιμασίας των μαθητών ακόμη και από άποψη αρχιτεκτονική. Ιδρύθηκε από τον Αλέξανδρο Δελμούζο, παιδαγωγό και κύριο εκπρόσωπο του εκπαιδευτικού δημοτικισμού, με βασικούς στόχους την μόρφωση των παιδιών προάγοντας παράλληλα την έρευνα και την ακαδημαϊκή μελέτη του κλάδου της παιδαγωγικής αλλά και ασκώντας τους φοιτητές των σχετικών τμημάτων. Το κτήριο σχεδιάστηκε από τον αρχιτέκτονα και ακαδημαϊκό Δημήτρη Πικιώνη και σε αυτό συνυπάρχουν σήμερα όλες οι βαθμίδες τις εκπαίδευσης ταυτόχρονα (Νηπιαγωγείο – Δημοτικό – Γυμνάσιο / Λύκειο).
Το Π.Σ.Α.Π.Θ. εκδίδει επίσης το επιστημονικό περιοδικό με τίτλο “Χρονικά”, είναι γνωστό για τις πολιτιστικές δράσεις υψηλής ποιότητας και αισθητικής (π.χ. θεατρικές παραστάσεις) που διοργανώνει κατά τη διάρκεια του έτους και είναι ίσως το μοναδικό δημόσιο σχολείο που διαθέτει επίσημα Σύλλογο Αποφοίτων.
Δημόσιο vs Ιδιωτικό
Ανέκαθεν υπήρχε, αλλά το κατάλαβα καλύτερα αργότερα, ως μέλος του Συλλόγου Αποφοίτων του Π.Σ.Α.Π.Θ., μια άτυπη κόντρα του Πειραματικού με τα Ιδιωτικά Σχολεία. Δεν την κατάλαβα ποτέ, δεν στάθηκα (ελπίζω) ποτέ με οπαδικό φανατισμό απέναντι σε κάποιο από τα ιδιωτικά σχολεία της πόλης, διατηρώ φιλική σχέση με πολλούς από τους αποφοίτους τους αλλά με τις διοικήσεις τους σε κάποιες περιπτώσεις. Μέχρι σήμερα όμως αισθάνομαι ότι η σύγκριση του Πειραματικού με αυτά είναι ατυχής και λανθασμένη.
Δεν θα έπρεπε να είναι το μέλημά μας να συγκριθεί το Πειραματικό με τα ιδιωτικά σχολεία. Τα ιδιωτικά σχολεία έχουν ένα διαφορετικό μοντέλο λειτουργίας, βασίζονται σε χρήματα που λαμβάνουν από τις οικογένειες των παιδιών που φοιτούν εκεί και ως εκ τούτου έχουν τα μέσα, και άρα την ευθύνη, να κάνουν το διαφορετικό, το καλύτερο δυνατό που μπορούν με τα μέσα που διαθέτουν. Τα άλλα δημόσια σχολεία πρέπει να συγκρίνουμε με το Πειραματικό και να δούμε αν μπορούμε να περάσουμε κάποιες από τις διαδικασίες του και σε αυτά. Τα δημόσια σχολεία πρέπει να συμπορεύονται, πρέπει να συνομιλούν, πρέπει να ανταλλάσσουν απόψεις, προβληματισμούς, ανάγκες και να αλληλλοβοηθούνται.
Το Πειραματικό Σχολείο προάγει και καλλιεργεί το διάλογο ως βασική δεξιότητα των μαθητών του. Δεν μπορώ να φανταστώ άλλο δημόσιο σχολείο που θα μπορούσε να παίξει συντονιστικό ρόλο σε έναν τέτοιο διάλογο.
Οι υποδομές
Όταν ξεκίνησαν τα μαθήματα ενημερωθήκαμε ότι το σχολείο διαθέτει αίθουσα τελετών για τις επίσημες εορτές και συγκεντρώσεις, διαμορφωμένη κατάλληλα ώστε να μπορούν να στηθούν θεατρικές παραστάσεις. Αίθουσα μουσικής, ειδικά διαμορφωμένη για το αντίστοιχο μάθημα. Αίθουσα φυσικής / χημείας για να μπορούν οι μαθητές να κάνουν πειράματα στα αντίστοιχα μαθήματα. Αίθουσα τεχνολογίας και εργαστήριο πληροφορικής. Υπήρχαν ακόμη δύο αυλές με γήπεδα μπάσκετ, ποδοσφαίρου και βόλεϋ, σκάμα και οργανωμένο γυμναστήριο.
Η διαμόρφωση του κτηρίου είναι τέτοια που δεν επιτρέπει την είσοδο “παράνομη ή νόμιμη” εξωσχολικών στοιχείων από αλλού, παρά μόνο από την κεντρική είσοδο η οποία βρίσκεται μακριά από τις αυλές και τις αίθουσες διδασκαλίας και ελέγχονταν, παλαιότερα, από τον επιστάτη και αργότερα τον φύλακα ή τον ιδιοκτήτη του κυλικείου του σχολείου. Η πόρτα κλείνει μετά το πρωινό κουδούνι και όποιος θέλει να εισέλθει στο σχολείο πρέπει να χτυπήσει το θυροτηλέφωνο.
Το γεγονός ότι συνυπάρχουν όλες οι βαθμίδες εκπαίδευσης μαζί οδηγεί στην ανάγκη εκπαίδευσης “των μεγαλύτερων”, από τους καθηγητές, να σέβονται και να προσέχουν τους μικρότερους “συμμαθητές τους” που είναι πιο αδύναμοι και εύθραυστοι.
Όλα αυτά φαίνονταν παράξενα στους συμμαθητές μου από το δημοτικό που πλέον φοιτούσαν σε άλλα δημόσια σχολεία της πόλης, πράγμα που μου έδινε να καταλάβω την ιδιαιτερότητα του Π.Σ.Α.Π.Θ.
Η εκπαιδευτική διαδικασία
Όσο ήμουν μαθητής, λίγα πράγματα αντιλήφθηκα για την εκπαιδευτική διαδικασία του Πειραματικού. Στο μυαλό όλων μας ήταν πως θα προετοιμαστούμε κατάλληλα για να μπούμε στις σχολές που θέλαμε (όπως συμβαίνει πάντοτε). Επειδή μάλιστα οι βαθμοί δε χαρίζονταν στο Πειραματικό, οι περισσότεροι δυσανασχετούσαν και κάποιοι σκέφτονταν να αλλάξουν και σχολείο καθώς αφενός ήταν δημόσιο και αφετέρου “δεν βοηθούσε” τον μαθητή με τους βαθμούς του.
Μετά την αποφοίτηση και αφότου προχώρησαν οι σπουδές μου αντιλήφθηκα το διαφορετικό.
Οι εξωσχολικές δραστηριότητες και η σύνδεση της εκπαιδευτικής δραστηριότητας με τον πολιτισμό, την τέχνη, την λογοτεχνία, την ιστορία της πόλης ή της χώρας εκείνη την περίοδο φαίνονταν μια επουσιώδης, επιπρόσθετη πληροφόρηση. Ο τρόπος όμως μετάδοσης αυτής της πληροφορίας είχε σαν αποτέλεσμα, σε εμένα τουλάχιστον, να αποθηκεύεται και να ξεκλειδώνει (αργότερα στη ζωή μου) κάθε φορά που υπήρχε το κατάλληλο ερέθισμα.
Οι εργασίες στο Πειραματικό ήταν “μπελάς”. Ξεφεύγανε από τα τυπικά της ύλης και του βιβλίου. Εμένα βέβαια μου άρεσαν πολύ γιατί στο Γυμνάσιο είχα πάρει τον πρώτο μου υπολογιστή και ήθελα όλα να τα ετοιμάζω εκεί. Στις αρχές είχε πολύ κόπο γιατί οι πηγές ήταν όλες από εγκυκλοπαίδειες, επισκέψεις σε δημοτικές βιβλιοθήκες, κ.ο.κ. Οπότε γράφαμε στο χέρι, περνούσαμε στον υπολογιστή και εκτυπώναμε. Πιο μετά, στο Λύκειο, είχα πρόσβαση στο Internet, πρώτα από Internet Cafe και αργότερα από τον υπολογιστή μου (με την ασύλληπτη ταχύτητα των 56Κ, το “νυχτερινό σερφάρισμα” – γιατί ήταν πιο φθηνά – και τον φόβο ότι μόλις χτυπήσει το σταθερό, θα χάσουμε τη σύνδεση και θα πρέπει να αρχίσουμε από την αρχή). Τι εργασίες; Διάφορες! Άλλες για καλλιτεχνικά, άλλες για την κοινωνιολογία, άλλες για τεχνολογία. Στο αρχείο μου έχουν σωθεί 10 στον αριθμό αλλά θα αναφερθώ σε 2-3 που αγαπώ ιδιαίτερα.
Από αριστερά προς τα δεξιά έχουμε:
Β’ Γυμνασίου (1999) / Μάθημα Ζωγραφικής:Εργασία για τον Ζωγράφο Γεώργιο Ιακωβίδη με αφορμή επίσκεψή μας σε έκθεση των έργων του στη Βίλα Μπιάνκα (αν θυμάμαι καλά).
Όταν ξεκίνησα τις σπουδές μου στο Τμήμα Πληροφορικής του Α.Π.Θ. και άρχισαν οι εργασίες εξαμήνου, δεν χρειάστηκα ποτέ επιπλέον οδηγίες για τη δόμηση των εργασιών αυτών καθώς “είχα προϋπηρεσία”.
Η σύνδεση όλων των κομματιών την σχολικής ζωής με την εκπαίδευση. Θυμάμαι χαρακτηριστικά σε μια τριήμερη εκδρομή στην Αθήνα όπου, εκτός των εκπαιδευτικών μας επισκέψεων σε μουσεία, θέατρα, κ.ο.κ., συμμαθητές μου συμμετείχαν σε αναπαράσταση δίκης από αρχαία τραγωδία, αν θυμάμαι σωστά, που έλαβε χώρα στον χώρο της Ελληνικής Βουλής. Η υπόλοιπη τάξη τους συνόδευσε, ως ακροατήριο.
Η προτροπή για συμμετοχή σε δραστηριότητες που δεν είχαμε ξανακάνει. Κυρίως στην φυσική αγωγή. Είμαι πολύ χαρούμενος που κατά τη διάρκεια των μαθητικών μου χρόνων μου δόθηκε η δυνατότητα να δοκιμάσω ιππασία, σκι, κολύμβηση, συμμετοχή σε δρόμους ανώμαλου εδάφους. Το κυριότερο όμως ήταν πως οι εκπαιδευτικοί επέμεναν να συμμετάσχουμε σε αυτές τις δραστηριότητες.
Οι ευκαιρίες για συνεργασίες και για δημιουργική μάθηση. Το Πειραματικό Σχολείο υπήρξε πάντοτε ανοικτό σε προτάσεις συνεργασίας με αφορμή τη δημιουργική μάθηση από όπου κι αν προέρχονταν. Από άλλα σχολεία; Από μαθητές του Πειραματικού για ατομικά ή ομαδικά projects; Από τον Δήμο ή την Πολιτεία; Και ενώ το αποτέλεσμα ήταν πάντοτε ποιοτικό, η επιτυχία συνοδεύονταν από έναν διακριτικό, ευγενή πανηγυρισμό που σπάνια έπαιρνε διαστάσεις. Πολύ πρόσφατο παράδειγμα η συνεργασία του Π.Σ.Α.Π.Θ. με ένα ιδιωτικό κολλέγιο της Νέας Υόρκης για την από κοινού παρουσίαση της αρχαίας τραγωδίας “Αντιγόνη του Σοφοκλέους”. Αξίζει να δείτε ολόκληρο το όμορφο αφιέρωμα της ΕΡΤ3.
Οι διαγωνισμοί. Κατά τη διάρκεια της σχολικής μου ζωής συμμετείχα σε διαγωνισμούς διαφόρων ειδών πράγμα το οποίο επίσης υποστήριζαν οι εκπαιδευτικοί παρόλο που σήμαινε παραπάνω δουλειά, εκτός ωραρίου για εκείνους που ήταν “δημόσιοι υπάλληλοι” και άρα δεν θα το πληρώνονταν ποτέ. Θυμάμαι (αμυδρά) έναν διαγωνισμό ζωγραφικής, το “σχολείο” προγραμματισμού σε γλώσσα b2plus, το οποίο κατέληξε σε μια σειρά από χριστουγεννιάτικες κάρτες και τον διαγωνισμό αφίσας του Πανεπιστημίου Μακεδονίας για την “Ημερίδα: Οικονομική επιστήμη στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση” στον οποίο κέρδισα το πρώτο βραβείο με αφίσα που συνδύαζε χρήση υπολογιστή με Windows 98 με ζωγραφική στο χέρι (βλ. δεξιά).
Η τριβή με διαφορετικά αντικείμενα, σε ανταγωνιστικό περιβάλλον με βοήθησε να έχω άποψη για διαφορετικές εργασίες και τον χρόνο και κόπο που απαιτούν, είχε θετική επίδραση στην αισθητική μου και διευκόλυνε την απόφασή μου να συμμετέχω και να δοκιμάζω πράγματα.
Οι θεατρικές παραστάσεις. Αποτελούν σημείο αναφοράς του Π.Σ.Α.Π.Θ. Είναι πάντοτε προσεκτικά οργανωμένες, εμπλέκουν σε πολύ μεγάλο βαθμό μαθητές και καθηγητές, έχουν πολύωρη προετοιμασία και κατά καιρούς έχουν συζητηθεί και αποτελέσει πολιτισμικό κομμάτι της πόλης μας. Μου άρεσαν πολύ οι παραστάσεις του Πειραματικού. Ήταν παράξενες για σχολικές εορτές αλλά έδειχναν επαγγελματισμό, ενέπνεαν και, το κυριότερο, έδειχναν έμπρακτα στον μαθητή ότι μπορεί να χρειαστεί να ζοριστεί παραπάνω σε κάποιες περιόδους της ζωής του (π.χ. ετοιμάζοντας παράσταση στην Γ’ Λυκείου) αλλά αξίζει τον κόπο όταν γνωρίζει ότι προσπαθεί για ένα ποιοτικό αποτέλεσμα και, εν τέλει, θα λάβει την αντίστοιχη ηθική ικανοποίηση.
Ο Σύλλογος Αποφοίτων του Π.Σ.Π.Θ.
Ο Σ.Α.Π.Σ.Π.Θ. είναι ένα κομμάτι του Πειραματικού που το κάνει μοναδικό και ακόμη πιο ιδιαίτερο. Δεν γνωρίζω να υπάρχει άλλο δημόσιο σχολείο με οργανωμένο Σύλλογο Αποφοίτων. Όταν αποφοίτησα από το Πειραματικό, αμέσως το ίδιο καλοκαίρι έγινα μέλος του Συλλόγου Αποφοίτων και πολύ σύντομα προσχώρησα και στο Διοικητικό Συμβούλιο στο οποίο υπηρέτησα πάνω από 10 χρόνια σε διάφορες θέσης με σημαντικότερη αυτή του Αντιπροέδρου. Δεν θα αντάλλαζα ούτε μία ημέρα από αυτή τη θητεία. Με συνόδευσε στο μεγαλύτερο μέρος της ενήλικης ζωής μου, μου δίδαξε επαγγελματισμό, δικτύωση, εμπιστοσύνη και προσωπική φιλία που μπορεί να υπάρξει ανεξαρτήτου διαφοράς ηλικίας. Μου δίδαξε επίσης πώς με λίγα μέσα μπορούν να γίνουν όμορφα και ποιοτικά πράγματα και μου προσέφερε φιλίες ζωής.
(Χαιρετισμός του Συλλόγου Αποφοίτων του Π.Σ.Π.Θ. στην τελετή αποφοίτησης της τάξης του 2012)
Ο Σύλλογος Αποφοίτων Π.Σ.Π.Θ. όπως είναι η επίσημη ονομασία του σίγουρα δεν είναι ο πιο οργανωμένος σύλλογος αποφοίτων. Δεν είμαστε καν κοντά σε αυτό. Είναι όμως ένας σύλλογος που τα ενεργά μέλη του αγαπούν το σχολείο με έναν πολύ ιδιαίτερο και αγνό τρόπο, βοηθούν τυφλά και με όλες τις δυνάμεις τους άλλους αποφοίτους του και φίλους αυτών, πριμοδοτούν και αναζητούν ήθος και εντιμότητα και μνημονεύουν το σχολείο όσο συχνά βρίσκουν ευκαιρία.
Κλείνοντας, το Πειραματικό Σχολείο μπορεί και πρέπει να συνεχίσει να λειτουργεί με την ίδια ζέση για ποιοτική, δημόσια εκπαίδευση, αποδεικνύοντας πως το σωστό ανθρώπινο δυναμικό, οι σωστές, μελετημένες διαδικασίες και αρχές και η σκληρή δουλειά ανεξαρτήτως του κακού περιβάλλοντος ή της κακοδιοίκησης του εκάστοτε κυβερνητικού μηχανισμού, μπορούν να οδηγήσουν σε μορφωμένους, ευγενείς πολίτες, με αξίες και αρχές που θα αποτελέσουν παράδειγμα προς μίμηση και σημείο αλλαγής προς το καλύτερο. Ας βοηθήσουμε όπως και όσο μπορούμε!
Το ζήτημα της ιδιωτικότητας στο Διαδίκτυο [1] δεν είναι κάτι καινούριο. Έγινε trend στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2018 με την ανακοίνωση του GDPR [2] αλλά ζητήματα σχετικά με την ασφάλεια, την ιδιωτικότητα και την ανωνυμία στο Διαδίκτυο απασχολούν την “online κοινότητα” εδώ και χρόνια. Το 2008 ο Cory Doctorow δημοσιεύει το Little Brother [3] ένα μυθιστόρημα που καυτηριάζει την χρήση ηλεκτρονικών μέσων για την παρακολούθηση πολιτών και, υπό περιπτώσεις, την καταπάτηση προσωπικών ελευθεριών. To 2013, o Edward Snowden [4] διαρρέει απόρρητες πληροφορίες από την NSA σχετικά με την παρακολούθηση πολιτών από της ΗΠΑ με χρήση ηλεκτρονικών συστημάτων. Το 2014 οι John Bellamy Foster και Robert W. McChesney χρησιμοποιούν για πρώτη φορά των όρο Surveillance Capitalism [5] για να περιγράψουν την χρήση δεδομένων των χρηστών online υπηρεσιών (που συνήθως διατίθενται δωρεάν) με στόχο το κέρδος.
***
O Mark Zuckerberg, η Facebook και η Cambridge Analytica
Στις 10 Απριλίου του 2018 ο Mark Zuckerberg, ιδρυτής και Διευθύνον Σύμβουλος της Facebook κλήθηκε από το Κογκρέσο των ΗΠΑ σε ακρόαση με αφορμή το σκάνδαλο της διαρροής προσωπικών δεδομένων των χρηστών της Facebook προς όφελος της Cambridge Analytica. Η ακροαματική διαδικασία των δύο ημερών είναι διαθέσιμη [6] [7] μέσω του επίσημου καναλιού του Bloomberg στο YouTube. Πριν 8 χρόνια, ο Mark Zuckerberg είχε δώσει συνέντευξη, για παρόμοια θέματα, στους Kara Swisher και Walt Mossberg στο τότε All Things D [8].
Αν και μακροσκελή, αξίζει να παρακολουθήσετε τα δύο βίντεο καθώς αναδεικνύουν σημαντικά στοιχεία τόσο όσον αφορά την γνώση και εμπειρία του Αμερικανικού Κογκρέσου πάνω σε ζητήματα που αφορούν τις νέες τεχνολογίες και το Διαδίκτυο αλλά και για την ετοιμότητα (;) της Facebook να δώσει σαφείς και αξιόλογες απαντήσεις σε εύλογα ερωτήματα.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Σχετικά με το πρώτο σκέλος, την γνώση και εμπειρία δηλαδή του Κογκρέσου πάνω σε ζητήματα νέων τεχνολογιών κ.ο.κ., ο αναγνώστης αξίζει να ανατρέξει και στην “ελληνική version” [9] μεταξύ του υπουργού μεταφορών κ. Σπίρτζη και του Νίκου Δρανδάκη, ιδρυτή και CEO της Βeat (πρώην TaxiBeat) που, αν και αφορά εντελώς άλλο θέμα, εγείρει επίσης πολλούς προβληματισμούς σχετικά με την εμπειρία της Ελληνικής κυβέρνησης σε θέματα νέων τεχνολογιών, επιχειρηματικότητας, καινοτομίας και οικονομικών συναλλαγών μέσω Διαδικτύου.
***
Ποιο είναι το πρόβλημα;
Με την δημοσιοποίηση του σκανδάλου της Cambridge Analytica έκαναν την εμφάνισή τους διάφορες καμπάνιες στο Facebook που υποκινούσαν τους χρήστες να εγκαταλείψουν το μέσο κοινωνικής δικτύωσης. Σημαντικότερη όλων υπήρξε η καμπάνια #DeleteFacebook, η οποία φάνηκε να απασχολεί ιδιαίτερα και τον ίδιο τον Mark Zuckerberg [10]. Την συγκεκριμένη καμπάνια υποστήριξαν celebrities όπως οι: Cher, Will Ferrell, Jim Carrey, Elon Musk, Steve Wozniak.
Από την άλλη πλευρά πολλοί ήταν οι χρήστες της Facebook που σχολίασαν πως προφανώς και γνώριζαν ότι τα δεδομένα τους χρησιμοποιούνται από την Facebook για αποτελεσματικότερη στόχευση διαφημίσεων, δεν έχουν κάτι να κρύψουν, είναι ΟΚ με αυτό!
Κατά την προσωπική μου άποψη είναι μάλλον δύσκολο το νομικό τμήμα της Facebook να έχει, από λάθος, παραλείψει να αναφέρει τη χρήση δεδομένων των χρηστών της υπηρεσίας της Facebook, για στατιστικούς σκοπούς, στους όρους χρήσης που καλείται να υπογράψει ο χρήστης του Facebook όταν δημιουργεί τον λογαριασμό του. Ενδεχομένως να υπάρχει ευθύνη στην περίπτωση της Cambridge Analytica επειδή είναι μία 3η εταιρία που χρησιμοποίησε δεδομένα που υπήρχαν στο Facebook αλλά, σε γενικές γραμμές, τα περισσότερα κοινωνικά δίκτυα έχουν ζητήσει την άδεια των χρηστών τους για τα δεδομένα που χρησιμοποιούν και οι χρήστες την έχουμε δώσει αποδεχόμενοι τους όρους χρήσης. Το πρόβλημα, επομένως, δεν είναι τόσο η παρακολούθηση από την υπηρεσία αλλά το ότι ο χρήστης αποδέχεται παθητικά το να μπορεί η υπηρεσία να κάνει χρήση των δεδομένων του επειδή ακριβώς βαριέται, αδιαφορεί ή πιστεύει ότι δεν πρόκειται να καταλάβει “τα νομικίστικα” των όρων χρήσης. Είναι χαρακτηριστική η απάντηση φίλης, σε σύντομη συζήτηση που είχαμε για το θέμα:
Αν έπρεπε να διαβάζω τους Όρους Χρήσης κάθε διαδικτυακής υπηρεσίας στην οποία είμαι εγγεγραμμένη, θα έπρεπε να ασχολούμαι αποκλειστικά με αυτό!
Ένα δεύτερο ζήτημα που συνδέεται με την χρήση δεδομένων των χρηστών των διαδικτυακών υπηρεσιών είναι το Filter Bubble [11] το φαινόμενο δηλαδή κατά το οποίο ο χρήστης του Διαδικτύου καταλήγει να έρχεται σε επαφή με ένα συγκεκριμένο μόνο κομμάτι του, καθώς επηρεάζεται και τελικά παρακολουθεί μόνον την πληροφορία που του προτείνουν οι εφαρμογές που χρησιμοποιεί: Facebook Timeline, Google News, κ.ο.κ.
Τέλος, όλα τα παραπάνω έρχεται να συμπληρώσει η συζήτηση γύρω από την κατάργηση της έννοιας του Net Neutrality στις ΗΠΑ [12] (έννοια που στην Ευρωπαϊκή Ένωση διαφυλάσσεται με θεσμοθετημένο κανονισμό λειτουργίας από το 2015 [13]). Το συγκεκριμένο ζήτημα πρόσφατα έλαβε μεγάλες διαστάσεις καθώς μπορεί να αποτελέσει το όχημα για κατά περίπτωση παροχή ευνοϊκών όρων πλοήγησης ή ταχύτητας σε συγκεκριμένες σελίδες, χρήστες ή ομάδες χρηστών του Διαδικτύου.
Για τα παραπάνω ζητήματα έχουν μιλήσει αρκετοί. Θα ξεχώριζα όμως τις ομιλίες των Eli Pariser για το φαινόμενο Filter Bubble [14], το 2011, και του Tim Berners-Lee, εφευρέτη του Web, για την μείωση του ανοικτότητας του Διαδικτύου [15], το 2014. Αξίζει να σημειωθεί ότι τους παραπάνω προβληματισμούς για την ανοικτότητα, και τελικά την “υγεία”, του Διαδικτύου συμμερίζεται ο Mozilla, ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός που είναι υπεύθυνος, μεταξύ άλλων, για την ανάπτυξη του Mozilla Firefox Browser, στο πρόσφατο Internet Health Report 2018 [16].
Πριν μερικά χρόνια ταξίδεψα εκτός Ελλάδος για να λάβω μέρος σε ένα συνέδριο. Την πρώτη ημέρα του συνεδρίου, όπως συνηθίζεται, δόθηκε λίγος χρόνος στην αρχή για να γνωριστούμε οι συμμετέχοντες μεταξύ μας. Καθώς επρόκειτο για διεθνές συνέδριο υπήρχαν άνθρωποι από διάφορα σημεία του πλανήτη. Αφού τελείωσαν οι συστάσεις, έγινε ένα μικρό διάλειμμα για να πάρουμε μια κούπα καφέ και να περάσουμε στην αίθουσα που θα γίνονταν η πρώτη δραστηριότητα του συνεδρίου. Καθώς περίμενα στην ουρά για τον καφέ, κάλεσα την οικογένειά μου για να τους πω ότι όλα πήγαιναν καλά αλλά και τις πρώτες εντυπώσεις από το συνέδριο. Δεν πρόλαβα να τελειώσω το τηλεφώνημά μου όταν άκουσα μια γυναικεία φωνή να μου λέει, σε άπταιστα ελληνικά: “Συγνώμη, μήπως μπορείς να με βοηθήσεις;”.
Γύρισα και είδα μια νεαρή κοπέλα ντυμένη σαν κρεμμύδι (λογικό, καθώς έξω χιόνιζε). Κουβαλούσε ένα φορτωμένο σακίδιο ώμου, μια τσάντα φορητού υπολογιστή, η οποία ήταν επίσης περασμένη στον ώμο της και την συρόμενη βαλίτσα ταξιδιού της. Έμοιαζε ταλαιπωρημένη. Μου εξήγησε ότι είχε φθάσει καθυστερημένη στο συνέδριο και έψαχνε την υπεύθυνη της διοργάνωσης. Της πρότεινα να την βοηθήσω με τα πράγματα και την οδήγησα στην υπεύθυνη. Λίγο μετά το μεσημεριανό την είδα ξανά. Κάθονταν δίπλα σε μία πρίζα με μια κούπα καφέ, φόρτιζε το κινητό της και κοίταζε κάπως αφηρημένα το υπερπέραν. Δεν είχαμε προλάβει να συστηθούμε πριν οπότε πήγα προς το μέρος της και, αφού συστήθηκα, την ρώτησα αν όλα πήγαν καλά. Με ευχαρίστησε για τη βοήθειά μου για δεύτερη φορά και μου εξήγησε ότι ήταν ερευνήτρια σε ένα πανεπιστήμιο στην Ινδία και ότι ο λόγος που καθυστέρησε είναι ότι για μερικές ημέρες πριν την πτήση της, το ρεύμα είχε κοπεί σε όλη την πόλη, οπότε καμία συσκευή της (laptop, κινητό, κ.ο.κ.) δεν είχε μπαταρία με αποτέλεσμα να ανοίξει κινητό για πρώτη φορά όταν έφθασε στο αεροδρόμιο του προορισμού. Στην συνέχεια… όλα της είχαν πάει στραβά.
Θυμάμαι ότι μου έκανε πολύ μεγάλη εντύπωση ότι το θεωρούσε λογικό ότι μπορεί να κοπεί το ρεύμα για ημέρες στην πόλη της (μου είπε μάλιστα ότι εσκεμμένα κάποιες διαδικασίες κρατούνταν ακόμη σε hard copy λογική για να μπορεί να γίνεται δουλειά σε τέτοιες περιπτώσεις). Όταν είχα δείξει την έκπληξή μου αυτή μου είχε απαντήσει “χαλαρά”… “το μεγάλο ζόρι είναι όταν κόβεται το νερό για μέρες“!
***
Το μέγεθος του προβλήματος με την διακοπή υδροδότησης, μεγάλο! Η Ελλάδα σύμφωνα με τον δείκτη Human Development Index (HDI) των Ηνωμένων Εθνών κατατάσσεται στις αναπτυγμένες χώρες [1]. Η έλλειψη καθαρού, πόσιμου νερού, κατατάσσεται στην κατηγορία προβλημάτων δημόσιας υγιεινής ή οποία, με τη σειρά της, χαρακτηρίζεται ως μία από τις προκλήσεις που έχουν να αντιμετωπίσουν οι αναπτυσσόμενες χώρες (όπως λ.χ. η Ινδία) [2]. Η Θεσσαλονίκη είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Ελλάδος με πληθυσμό (μητροπολιτική περιοχή) περίπου 1.000.000+ και ένα πολύ μεγάλο κομμάτι της παρέμεινε από την Τρίτη 27 Μαρτίου [3] έως και το Σάββατο 31 Μαρτίου με συνεχή έλλειψη νερού (όπως για παράδειγμα η περιοχή που κατοικώ εγώ, η Άνω Πόλη).
Η κατάσταση άρχισε να τίθεται εκτός ελέγχου όταν άρχισαν να υπολειτουργούν ή να αναστέλλουν την λειτουργία τους σχολεία, νοσοκομεία [4] και πανεπιστήμια [5] της πόλης εξαιτίας της έλλειψης νερού ενώ σε πρακτικό επίπεδό υπήρξαν επιπτώσεις στην υγιεινή (σε προσωπικό και εταιρικό επίπεδο), αδυναμία ή δυσλειτουργία επιχειρήσεων και καταστημάτων της πόλης (π.χ. κομμωτήρια, καφέ, κ.ο.κ.) ενώ η εξάρτηση των κατοίκων της πόλης από το εμφιαλωμένο νερό είχε σαν αποτέλεσμα να εμφανιστούν ακόμη και φαινόμενα αισχροκέρδειας όσον αφορά στην πώληση νερού, από κάποια τοπικά καταστήματα.
***
Η όλη κατάσταση φέρνει στην επιφάνεια μια σειρά από ανησυχητικά γεγονότα. Κατ’ αρχάς η μη ετοιμότητα και ανεπάρκεια της διοίκησης της Εταιρίας Ύδρευσης & Αποχέτευσης Θεσσαλονίκης (ΕΥΑΘ) να διαχειριστεί το πρόβλημα. Οι ανακοινώσεις του φορέα ζωγραφίζουν την έκπληξη της διοίκησης για την βλάβη και την κακή κατάσταση του αγωγού ενώ ακούστηκε και η δικαιολογία – αν και δεν έχω βρει ντοκουμέντο για αυτό – ότι δεν είχαν ενημερωθεί από την προηγούμενη διοίκηση της ΕΥΑΘ για το πρόβλημα. Όσοι έχουν υπηρετήσει στρατιωτική θητεία γνωρίζουν ότι το πρώτο πράγμα που μαθαίνει ένας έφεδρος για τις διάφορες υπηρεσίες είναι να ελέγχει το πόστο που παραλαμβάνει από τον προηγούμενο καθώς, αν διαπιστωθεί πρόβλημα, αφού αναλάβει, η ευθύνη βαραίνει αυτόν που εκτελεί την υπηρεσία όταν διαπιστωθεί το πρόβλημα. Θα υπέθετα ότι ένα παρόμοιο μοντέλο ισχύει για παροχές βασικών αγαθών, όπως το νερό!
Ένα άλλο μεγάλο θέμα ήταν η κακή εικόνα από άποψη οργάνωσης που επέδειξε η ΕΥΑΘ σαν εταιρία. Η ίδια η εταιρία από την πρώτη ανακοίνωσή της φαίνεται να χαρακτηρίζει τη βλάβη στον αγωγό ως σοβαρή. Αυτό που θα περίμενε ο μέσος καταναλωτής μιας οποιασδήποτε υπηρεσίας θα ήταν, αφότου αξιολογηθεί το μέγεθος του προβλήματος, μια έντιμη ανακοίνωση από τον πρόεδρο της εταιρίας με την κλασική δομή σε αυτές τις περιπτώσεις: (α) αναλυτική παρουσίαση του προβλήματος, (β) απολογία και ανάληψη της ευθύνης από τον ίδιο προσωπικά και την τρέχουσα διοίκηση, (γ) παρουσίαση πλάνου για το πως θα λυθεί, (δ) εκτίμηση για το πότε θα λυθεί.
Διαχείριση πανικού. Καθώς περνάνε οι ημέρες και το νερό δεν επιστρέφει στα σπίτια των πολιτών, είναι δεδομένο ότι η αγανάκτηση θα μεγαλώνει – και δικαιολογημένα -. Η ευθύνη ενός φορέα με καλή οργάνωση είναι να έχει προβλέψει έναν τρόπο διαχείρισης κρίσεων / πανικού / θυμού των καταναλωτών ώστε να μπορέσει να μειώσει την εξωτερική πίεση και να κάνει σωστά τη δουλειά του. Τον άχαρο αυτό ρόλο αναλαμβάνει συνήθως το τμήμα υποστήριξης του φορέα (η ΕΥΑΘ έχει τέτοιο τμήμα) το οποίο οφείλει (δυστυχώς) να ακούσει το πρόβλημα, την αγωνία και την αγανάκτηση του καταναλωτή, μέχρι να λυθεί το πρόβλημα. Παράλληλα όμως επιτελεί το έργο του να καθησυχάζει στον βαθμό που μπορεί το κοινό, εκτονώνοντας τη δυσφορία της κοινής γνώμης. Δυστυχώς ο μηχανισμός αυτός υπολειτούργησε τις πρώτες ημέρες – και από ένα σημείο και μετά τηλεφωνικό κέντρο και φόρμα παραπόνων online σταμάτησαν να είναι διαθέσιμες – αφήνοντας μόνο μέσω επικοινωνίας του πολίτη με την ΕΥΑΘ να είναι η επίσημη σελίδα του φορέα στο Facebook (το οποίο είναι μια χαρά κανάλι επικοινωνίας όταν θέλεις να προσεγγίσεις νεανικό κοινό, αλλά οφείλεις να κρατήσεις και έναν δίαυλο επικοινωνίας από ένα αμιγώς εταιρικό κανάλι – τηλέφωνο, website -).
Ακριβώς επειδή ο φορέας, εν προκειμένω, είναι κατά το μεγαλύτερο ποσοστό δημόσιος, μπορούσε να ζητήσει τη συνδρομή των Δήμων της Θεσσαλονίκης και, αφού τους ενημερώσει για το θέμα, οι Δήμαρχοι να κάνουν κάποιες δηλώσεις λέγοντας ότι δουλεύουν όλοι μαζί για την επίλυση του θέματος. Από την κίνηση του κ. Καϊτεζίδη (δημάρχου Πυλαίας – Χορτιάτη) να μαζέψει καταγγελίες πολιτών και να τις φέρει στην σύσκεψη που έγινε μετά από 5 ημέρες – επίσης ένδειξη κακής οργάνωσης των δήμων αυτήν τη φορά – απειλώντας για εισαγγελική παρέμβαση αν δε λυθεί το θέμα, αντιλαμβάνομαι ότι η δημοτικές αρχές τις πόλης και η ΕΥΑΘ, μάλλον δεν μίλησαν ούτε οργανώθηκαν όσο νωρίς έπρεπε.
Εν γένει η αίσθηση που μου έμεινε (και μιλώ σαν δημότης) είναι ότι τόσο οι διοικούντες της πόλης όσο και της ΕΥΑΘ θεώρησαν ότι οι κάτοικοι είχαν την υποχρέωση να κάνουν υπομονή και να μην αγανακτήσουν έως ότου λυθεί το πρόβλημα, δείχνοντας κατανόηση. Γυρνώντας προς το σπίτι την Παρασκευή, 27 Μαρτίου, πέτυχα στον δρόμο ένα συντριβάνι που λειτουργούσε, ενώ μεγάλο κομμάτι της πόλης είχε πρόβλημα λειψυδρίας και το ανέβασα στο Facebook. Διάφοροι φίλοι έσπευσαν να με διορθώσουν ότι ένα συντριβάνι λειτουργεί ανακυκλώνοντας νερό, άρα δεν ευθύνεται για το θέμα της λειψυδρίας. Το ζήτημα είναι όμως ψυχολογικό. Σε μία πόλη που έχει μείνει χωρίς νερό για τέσσερις ή πέντε ημέρες για έναν επιχειρηματία που χάνει πελάτες, για έναν εργαζόμενο που δεν έχει κάνει μπάνιο και πρέπει την άλλη μέρα να πάει στη δουλειά, για έναν γονέα που δεν μπορεί να πλύνει τα ρούχα των παιδιών του, για τον φτωχότερο συμπολίτη που δεν έχει την ευχέρεια να αγοράζει αβέρτα εξάδες νερού, το συντριβάνι είναι προκλητικό. Όπως προκλητικές ήταν και οι δηλώσεις του Πρωθυπουργού την στιγμή που για μέρες η πόλη δεν έχει νερό, ότι ανοίγουν οι σταθμοί του μετρό!
Την ίδια αίσθηση είχα και τον Φεβρουάριο όταν διάβασα πως, με αφορμή την ημιτελή ασφαλτόστρωση στην Άνω Πόλη [7], δημοτικός σύμβουλος έκρινε ως “αναίσθητους” τους κατοίκους που αγνόησαν την ανακοίνωση της ασφαλτόστρωσης και δεν απομάκρυναν τα αυτοκίνητά τους με αποτέλεσμα να μην μπορέσει να ολοκληρωθεί το έργο. Πάντοτε θα υπάρχουν οι μη ευαισθητοποιημένοι πολίτες, οι αδιάφοροι, ακόμη και αυτοί που διογκώνουν προβλήματα και δυσχεραίνουν το έργο της δημοτικής αρχής. Κατά την προσωπική μου άποψη ο Δήμος οφείλει να αναζητήσει ένα κανάλι επικοινωνίας με όλους τους πολίτες, να δείξει ότι αντιλαμβάνεται τα προβλήματά τους, συμπάσχει μαζί τους και θα κάνει ότι μπορεί για τα τους βοηθήσει στο πλαίσιο του δυνατού.
Αυτό δεν θα συμβεί όμως με μομφές σε άρθρα (π.χ. ζήτημα ασφαλτόστρωσης), με σιωπή την ώρα του προβλήματος και διαβουλεύσεις όταν το πράγμα έχει φθάσει στο απροχώρητο (π.χ. βλάβη ΕΥΑΘ), με προκλητικές δηλώσεις και με αδιαφορία για τα μαζικά θέλω δημοτών (π.χ. συμμετοχή σε συλλαλητήριο). Σε τελική ανάλυση αποδέκτης της υπηρεσίας είναι ο ίδιος ο δημότης και οφείλουμε να τον σεβαστούμε από όπου και αν προέρχεται και όσο παράξενος και αν είναι, όπως ακριβώς σέβεται μία επιχείρηση τον πελάτη της, ασχέτως της παραξενιάς του.
***
Στον αντίποδα όλων των παραπάνω για ακόμη μια φορά, με αφορμή το πρόβλημα της υδροδότησης, διάβασα άρθρα με μομφές κατά του προγράμματος 100 Resilient Cities στο οποίο συμμετέχει η Θεσσαλονίκη. Διαφωνώ κάθετα. Η ύπαρξη βέβαια μια μελέτης ανθεκτικότητας για μία πόλη, δεν καθιστά από μόνη της την πόλη ανθεκτική! Τόσο η μελέτη και το πρόγραμμα του Rockefeller [8] όσο και η μελέτη στο πλαίσιο του προγράμματος IBM Smart Cities [9] είναι δυο αξιοπρεπέστατες δουλειές, διαθέσιμες ανοικτά σε όλους τους πολίτες και διαφανείς ως προς τα ευρήματά τους. Το αν έως σήμερα τις έχει εκμεταλλευθεί κατάλληλα ή έχει προχωρήσει με σωστά βήματα προς την αξιοποίησή τους η δημοτική αρχή χωράει μεγάλη συζήτηση αλλά η ύπαρξή τους αυτή κάθε αυτή, κατά την προσωπική μου άποψη, μπορεί να λειτουργήσει προς όφελος των κατοίκων. Διαβάζοντας της μελέτες αυτές μπορεί κανείς να κατανοήσει την κατάσταση της πόλης, τις ελλείψεις και τις ευκαιρίες και άρα να έχει ακόμη ένα δεδομένο όταν θα επιλέξει την επόμενη διοίκηση της πόλης.
***
Η επόμενη ημέρα (Κυριακή 1 Απριλίου) βρίσκει την πόλη να υπολειτουργεί ακόμη, χωρίς εγγυήσεις ότι δεν θα υπάρξει εκ νέου πρόβλημα και με το οξύμωρο σχήμα της διεξαγωγής του Μαραθωνίου “Μέγας Αλέξανδρος” παράλληλα με λειτουργία των εμπορικών καταστημάτων. Μακάρι να λειτουργήσει θετικά και ο κόσμος να το δει σαν ευκαιρία να κάνει μια βόλτα στην πόλη, να αθληθεί και να ξεσκάσει. Ωστόσο, δυστυχώς, όλα τα παραπάνω έρχονται να προστεθούν σε μια σειρά σημαντικών προβλημάτων που έχει περάσει η πόλη τον τελευταίο χρόνο όπως προβλήματα λόγω χιονόπτωσης, απεργία και φανερή μείωση της ποιότητας και αποτελεσματικότητας του ΟΑΣΘ, συχνές απεργίες – για διάφορους λόγους – που δυσκολεύουν ακόμη περισσότερο την μετακίνηση στην πόλη, προβλήματα στην καθαριότητα και αποκομιδή σκουπιδιών.
A few days ago I received the great news that I was selected to participate to Mozilla Open Leaders program. The aim of the program is to train individuals or teams related to open projects, technology oriented or not. The training is about setting up an open project and help it evolve and, at the same time, curate an open community that will, hopefully, form around the project. The underlying goals of the program is, of course, working towards an open web and a healthy Internet.
(image available under CC BY 4.0 International by Mozilla)
The 5th round open Mozilla Open Leaders starts in approximately one week. There were 78 projects selected from 219 applications. They come from 25 different countries with more than 100 participants. Greece participates with 1 project.
Number of selected projects per country (in alphabetical order)
The proposal
WordPress platform has become a standard choice when it comes to Content Management Systems, published under Free/Libre Open Source Software (FLOSS) license. Moreover, a huge community built around it is responsible for more than 50.000 plugins, available also as FLOSS. Unfortunately not all WordPress plugins are “playing well” with each other, nor are properly maintained.
Our proposal aims in creating a platform which will crowd source experience on using or combining plug-ins in WordPress installations. In addition, with the application of state of the art software metrics, we will provide a preliminary study on the structure of the source code of the plug-ins. “WordPress Plugin Observatory” (WOPLOB) will be published as FLOSS with the hope that, with the help of Mozilla Network, will evolve to a high quality community of WordPress users that will help to the development of the platform and the data collection.
At Social Mind we base most of our development in FLOSS, particularty in WordPress and Woocommerce. We would be delighted to manage and help the global FLOSS community with a successful platform that will, hopefully, make Internet more effective and safe.
Mozilla Foundation
With the motto “Internet must always remain a global, public resource open and available to everyone” Mozilla Foundation, a non profit organization, has for years supported FLOSS development, education with open tools and processes and has developed applications like the well known Firefox browser and Pocket. In addition, it has contributed to the study and education of Internet users in privacy related issues.
Στις 16 Ιανουαρίου του 2018 παρακολούθησα την ομιλία του Δρ. Κωνσταντίνου Δασκαλάκη στην αίθουσα τελετών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (Α.Π.Θ.). Ήταν μια ενδιαφέρουσα, μίνι εισαγωγή στα θέματα Τεχνητής Νοημοσύνης (Artificial Intelligence ή AI) χωρίς ιδιαίτερα τεχνικό χαρακτήρα που κράτησε το κοινό στην αίθουσα ως το τέλος. Εξ’ αρχής η ομιλία ήταν προγραμματισμένη να διεξαχθεί σε άλλη, μικρότερη, αίθουσα αλλά το αυξημένο ενδιαφέρον του κοινού είχε σαν αποτέλεσμα να μεταφερθεί στην αίθουσα τελετών.
το “αυξημένο ενδιαφέρον του κοινού” αποτύπωσε ο φακός της εξαιρετικής Σοφίας Καμπλιώνη.
Το κοινό
Με μια γρήγορη ματιά ο χώρος της πλατείας φάινονταν πλήρης οπότε προχώρησα στον εξώστη. Εκεί είχε ακόμη αρκετές θέσεις οπότε βολεύτηκα σχεδόν αμέσως. Από το γρήγορο πέρασμα από την πλατεία αλλά και από τον κόσμο στον εξώστη ήταν ξεκάθαρο ότι στο κοινό υπήρχε ποικιλία. Θεωρώ ότι η πλειονότητα ήταν φοιτητές (διαφόρων βαθμίδων και σχολών), υπήρχε μεγάλη προσέλευση από καθηγητές και προσωπικό του Α.Π.Θ αλλά και ανθρώπων που δεν έχουν σχέση με το Α.Π.Θ. (ξεχώρισα μερίκους γνωστούς). Κόσμος συνέχισε να εισέρχεται στην αίθουσα για αρκετή ώρα μέχρις ότου η αίθουσα γέμισε και η εκδήλωση ξεκίνησε.
Η ομιλία
Η ομιλία, χωρίς προαπαιτούμενες τεχνικές γνώσεις για το κοινό, εστιάζει στην πρόσφατη έκρηξη στις εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης, καθώς επίσης και τις επιστημονικές, ηθικές και φιλοσοφικές προκλήσεις που έχουν προκύψει από την έκρηξη αυτή.
είχε προμοτάρει στην ανακοίνωσή του το Α.Π.Θ. και έτσι ήταν. Χωρίζονταν σε τέσσερις βασικές θεματικές:
Τι είναι Τεχνητή Νοημοσύνη και ποιες εφαρμογές της συναντάμε στην καθημερινότητά μας (αναζήτηση εικόνων βάσει εικόνας της Google, μετάφραση Google, κ.ο.κ.).
Εξελίξεις και ιδιαίτερες εφαρμογές της Τεχνητής Νοημοσύνης (π.χ. το deepart.io, μια πλατφόρμα που μπορεί να κάνει τις φωτογραφίες σας για να μοιάζουν με πίνακες γνωστών ζωγράφων).
Ηθικά και φιλοσοφικά ζητήματα που έρχονται μαζί με την εξέλιξη της Τεχνητής Νοημοσύνης.
Τρία πιθανά σενάρια για το μέλλον: Ένα αισιόδοξο (Wonderland), ένα απαισιόδοξο (Pessiland) και ένα ουδέτερο (Stagnatia).
Ολόκληρη η ομιλία είναι διαθέσιμη στην επίσημη ιστοσελίδα του Α.Π.Θ.
Σημειώσεις
Καθ’ όλη τη διάρκεια της ομιλίας ο Δρ. Δασκαλάκης επεσήμανε τη σημασία του να περάσουμε από την Τεχνητή Νοημοσύνη στην Τεχνητή Γενική Νοημοσύνη (Artificial Generic Intelligence, AGI), την ικανότητα δηλαδή των μηχανών να προσεγγίζουν λειτουργίες διανοητικά όμοιες με αντίστοιχες ανθρώπινες. Ξεκαθάρισε ότι δεν είμαστε εκεί και είναι μάλλον δύσκολο να προβλέψουμε πότε θα φτάσουμε. Σε περίπτωση που σας ενδιαφέρει το θέμα της εξέλιξης της Τεχνητής Νοημοσύνης θα σας πρότεινα να παρακολουθήσετε το video του World Economic Forum με τίτλο “The Fourth Industrial Revolution“.
Ακριβώς επειδή δεν έχουμε επιτύχει το παραπάνω, διάφορες εφαρμογές της Τεχνητής Νοημοσύνης (όπως π.χ. αυτοκινούμενα οχήματα) δεν είναι ικανά να αντιδράσουν αποτελεσματικά σε καταστάσεις που αποτελούν ηθικά διλήμματα. Ανέφερε χαρακτηριστικά το παράδειγμα του αυτοκινούμενου οχήματος που μετάφερει επιβάτες, πρόκειται να εμπλακεί σε ατύχημα και πρέπει να διαλέξει ανάμεσα στην σύγκρουση με μια οικογένεια πεζών (με πιθανότητα τον τραυματισμό ή θανατό τους) ή την πρόσκρουση σε κάποιο κυγκλίδωμα ρισκάροντας τον τραυματισμό ή θάνατο των επιβατών. Το ζητήμα αποτελεί ηθικό δίλημμα και δύσκολα μεταφράζεται “σε κανόνες” που να μπορεί να αντιληφθεί μια μηχανή.
Συνεχίζοντας με το παραπάνω παράδειγμα του αυτοκινούμενου οχήματος, επεκτάθηκε σε ζητήματα ασφάλειας που ακολουθούν τέτοιες εφαρμογές. Αν για παράδειγμα δεχτούμε ότι έχουμε βρει έναν τρόπο το αυτοκινούμενο όχημα να μπορεί να αποφανθεί την πιο δίκαιη στρατηγική στο παραπάνω ηθικό δίλημμα και υποθέσουμε ότι αυτή είναι να προσκρούσει στο κυγκλίδωμα ρισκάρωντας τη ζωή των επιβατών πόσο πιθανό είναι ο επιβάτης – ιδιοκτήτης να αναζητήσει έναν τρόπο να “χακάρει” τον αλγόριθμο του οχήματος ώστε η προσωπική του προστασία να έχει πάντα προτεραιότητα;
Τέλος, το σημαντικότερο κατά τη γνώμη μου σημείο της ομιλίας, αφορούσε το ζήτημα της ιδιωτικότητας στο Διαδίκτυο. Ο Δρ. Δασκαλάκης επισήμανε πως πολλά από τα δεδομένα που τροφοδοτούν πολλές εφαρμογές Τεχνητής Νοημοσύνης προέρχονται από τους ίδιους τους χρήστες του Διαδικτύου. Οι χρήστες αυτοί έχουν θεωρητικά αποδεχτεί τους όρους χρήσης της πλατφόρμας που χρησιμοποιούν μέσα στους οποίους συνήθως ζητείται ρητά η άδεια να χρησιμοποιηθούν τα δεδομένα τους (π.χ. για στατιστικούς σκοπούς).
Υπάρχει μια τεράστια συζήτηση γύρω από το θέμα της ιδιωτικότητας τα τελευταία χρόνια. Αν και αρχικά επιχειρήθηκε να φωτογραφηθεί ως μια σειρά θεωριών συνομωσίας, πλεόν έχει εξελιχθεί σε μείζον θέμα το κατά πόσο οι χρήστες του Διαδικτύου γνωρίζουν το είδος και το μέγεθος των προσωπικών τους δεδομένων που προσφέρουν μέσω των διαφόρων online υπηρεσιών που χρησιμοποιούν. Ένα σχετικό, για παράδειγμα, θέμα που αφορά τα συστήματα που προτείνουν ειδησεογραφία (π.χ. Google Now) βάσει των επιλογών του χρήστη, το φαινόμενο filter bubble σχολίασε σε συνάρτηση με την σύγχρονη χρήση του Διαδικτύου σε ομιλία του στο TED, ο Tim-Berners Lee.
Αν σας ενδιαφέρει το ζήτημα της ιδιωτικότητας στην πραγματική του διάσταση (χωρίς υπερβολές ή θεωρίες συνομωσίας) σας προτείνω να παρακολουθήσετε το podcast IRL της Mozilla (δυστυχώς είναι διαθέσιμο μόνον στα Αγγλικά) το οποίο πραγματεύεται ακριβώς αυτό το θέμα με εξαιρετική σοβαρότητα.
There are several ways to analyze software. Depending on the scope we may be interested in the quality of the code, the documentation, the developer’s team and its activity and so forth. Here are some free software metric tools that can get you started with software analysis.
Tools for Static Program Analysis
Static program analysis refers to the analysis of the source code of a software rather than an analysis on an execution level.
PHPQA is a free, open source software project that supports a wide range of analyzers (e.g. phploc, pdeend, phpmetrics, etc.) for PHP. [demo]
Checkstyle, Findbugs and PMD are free, open source software projects for Java, also available as plug-ins for the Eclipse and IntelliJIdea IDEs.
Didn’t find what you were looking for? You can try this exhaustive list of tools, grouped by programing language, maintained by Wikipedia.
Software Engineering Guidelines Compliance
Better Code Hub checks your code base for compliance against 10 software engineering guidelines – and gives you immediate feedback on where to focus for quality improvements. The tool can be used free for open source and non-commercial use.
Community Activity Analysis
Big software projects are usually built from several developers. Those teams or communities – for Open Source projects – are usually organized using a control versioning system (svn, git. etc.). Those control versioning systems are storing valuable data about the activity of those teams / communities the analysis of which can lead to very interesting findings.
GitsGtats – for projects using git-like environments (Github, Gitlab, etc.). [demo]
Grimoire Lab – a very mature tool that can help with data gathering from several platforms (Github, Bugzilla, Slack channels, etc.), data analysis and visualization. [demo] NOTE: If you are interested in using Grimoire Lab for your own projects you can test the online service Cauldron.io (free for public projects on Github).
Κάποια στιγμή τον Σεπτέμβριο βρέθηκα στην ταξή της Γ’ Λυκείου του σχολείου μου, προσκεκλημένος στο μάθημα “Αρχές Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων”. Μου ζητήθηκε να μιλήσω για το φαινόμενο των startups στην Ελλάδα, λόγω της εμπλοκής μου με το Open Coffee Thessaloniki, αλλά και για τις εμπειρίες από την ίδρυση και την πορεία της Social Mind.
Αποφάσισα να μη μιλήσω για τίποτε από αυτά 🙂
(οι εικόνες που παρεμβάλονται είναι επιλεγμένα slides από την παρουσίαση.
Κάνοντας κλικ επάνω τους ανοίγουν σε πιο μεγάλο μεγεθος)
Όταν ήμουν εγώ Γ’ Λυκείου, όλη η συζήτηση έμοιαζε να περιστρέφεται γύρω από το τι θα επιλέξουμε να σπουδάσουμε, αν θα καταφέρουμε να “μπούμε” στην σχολή που επιλέξαμε και κατά πόσο αυτή μας η επιλογή αποτελεί ένα “διαχρονικό επάγγελμα”. Η εκπαίδευση έμοιαζε με μια σκάλα που τελείωνε στην Γ’ Λυκείου και, μετά από εκεί, όλα έβρισκαν μαγικά τον δρόμο τους.
Η πραγματικότητα όμως, όπως κατέληξε, ήταν διαφορετική. Με το τέλος του Λυκείου, διαπίστωσα πως αρχίζει μια νέα σκάλα εκπαίδευσης, καλλιέργειας δεξιοτήτων και εμπειριών, όποιο δρόμο κι αν επιλέξει ο/η απόφοιτος λυκείου. Η μεγάλη διαφορά με τα σχολικά και μαθηματικά χρόνια είναι πως τώρα, οι επιλογές είναι πια προσωπικές και συνοδεύονται από την ευθύνη της εκάστοτε επιτυχίας ή αποτυχίας.
Το “όταν μεγαλώσω θέλω να γίνω…” μετατρέπεται γρήγορα σε, “τώρα που τελείωσα τη σχολή, το μεταπτυχιακό, το διδακτορικό ίσως…” και εκεί ξεκινάνε νέες επιλογές για το τι θα ήθελα να κάνω με όλα αυτά.
Είναι πολύ σημαντικό λοιπόν για τα παιδιά που τελειώνουν το λύκειο να μην αντιμετωπίσουν τις αυριανές σπουδές τους σαν το “παιχνίδι του παππά”, αλλά να προσπαθήσουν να φανταστούν τον εαυτό τους σε ένα επάγγελμα που τους ιντριγκάρει ώστε να το ακολουθήσουν με θέρμη στις αυριανές σπουδές ή την τέχνη τους. Όπως είναι πολύ σημαντικό για την οικογένεια να μην καταπιέσει τις επιλογές των παιδιών, όσο “εναλλακτικές” κι αν ακούγονται γιατί δυστυχώς ή ευτυχώς, δεν θα κληθούν οι γονείς να ζήσουν με αυτές.
Αν αναλογιστεί κανείς ότι ακόμη και στην κωμική σειρά Silicon Valley κάποια επιλεγμένα σημεία τονίζουν το ζόρι του να δημιουργεί κανείς τη δική του επιχείρηση, τότε μάλλον μπορούμε να συμφωνήσουμε ότι όποιος επιλέξει να το κάνει, πρέπει να γνωρίζει γιατί το κάνει και να το θέλει.
Εντάξει, επειδή ήταν και μάθημα είπαμε να έχει και λίγη χρήσιμη πληροφορία οπότε είδαμε 2-3 βασικά στοιχεία ενός startup όπως τα λέει η Wikipedia 😛 και, για τα “εν οίκω”, κάναμε ένα resume από το περιεκτικότατο άρθρο του Μarathon VC για το ελληνικό οικοσύστημα των startups μεταξύ 2007 και 2017.
Συμφωνήσαμε πως οι επιλογές μας σε αυτή τη φάση είναι σημαντικές και μπορούν να μας κάνουν αύριο να τρέχουμε με μοτοσυκλέτα αντί με ποδήλατο!
Όπως και να ‘χει σημαντική προτεραιότητα για όλους μας θα έπρεπε να είναι η συνεχής μάθηση. Εκτός από πιο ανταγωνιστικούς στην αγορά εργασίας, μας ωριμάζει και μας εκπολιτίζει!
Τέλος, θέλοντας να κλείσω με τσιτάτο, χρησιμοποίησα το βασικό θέμα της ομιλίας του Denzel Washington στους αποφοίτους της τάξης 2011 του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια. Το “fall forward” – στα ελληνικά θα το μεταφράζαμε, πέσε προς τα εμπρός – έχει την έννοια του μην αφήνουμε την αποτυχία να μας πηγαίνει προς τα πίσω. Να μαθαίνουμε από αυτήν έτσι ώστε να προχωράμε μπροστά. Επειδή είμαι fan του Denzel θα κλείσω με το video από αυτήν την ομιλία (στο σχολείο δεν προλάβαμε να την δούμε δυστυχώς!).
Ευχαριστίες
Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον διδάσκοντα του μαθήματος, κ. Ιωάννη Σωτηρόπουλο, όχι για την πρόσκληση, αλλά για τα ερεθίσματα που φρόντισε να πάρω όταν βρισκόμουν εγώ πίσω από τα θρανία της Γ’ Λυκείου του Πειραματικού Σχολείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης το 2003. Είμαι ιδιαίτερα χαρούμενος που, χρόνια μετά, εργάζεται με τον ίδιο ζήλο για ποιοτική, δημόσια εκπαίδευση.
Θα ήθελα επίσης να ευχαριστήσω την οικογένειά μου και ιδιαίτερα τη μητέρα μου, που υπήρξε χαλαρή και συζητήσιμη στο “τι θέλω να γίνω όταν μεγαλώσω”, αλλά επίμονη και πιεστική στο να διαβάσω όσο και όποτε έπρεπε για να τα καταφέρω 🙂
Credits
Χρήση γραφικών στοιχείων: Όλα τα γραφικά στοιχεία, εκτός αν αναφέρεται κάτι διαφορετικά, προέρχονται από τον ιστότοπο openclipart.org με άδεια χρήσης Public Domain (CC0).
Άδεια χρήσης παρουσίασης: Η παρουσίαση δημοσιεύθηκε κάτω από άδεια Creative Commons Attribution Non Commercial Share Alike (CC BY-NC-SA 4.0).
(I asked everyone on my team, Social Mind, to send me a favorite movie and a phrase that accompanies it and expresses the Christmas spirit. The lines above are the synthesis of those phrases and the respective trailers of the movies are linked to the text.)
A collection of personal, anecdotal stories (usually in Greek). // 
Μια συλλογή από προσωπικές ανέκδοτες ιστορίες.
