Η ιδιωτικότητα στο Διαδίκτυο
Το ζήτημα της ιδιωτικότητας στο Διαδίκτυο [1] δεν είναι κάτι καινούριο. Έγινε trend στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2018 με την ανακοίνωση του GDPR [2] αλλά ζητήματα σχετικά με την ασφάλεια, την ιδιωτικότητα και την ανωνυμία στο Διαδίκτυο απασχολούν την “online κοινότητα” εδώ και χρόνια. Το 2008 ο Cory Doctorow δημοσιεύει το Little Brother [3] ένα μυθιστόρημα που καυτηριάζει την χρήση ηλεκτρονικών μέσων για την παρακολούθηση πολιτών και, υπό περιπτώσεις, την καταπάτηση προσωπικών ελευθεριών. To 2013, o Edward Snowden [4] διαρρέει απόρρητες πληροφορίες από την NSA σχετικά με την παρακολούθηση πολιτών από της ΗΠΑ με χρήση ηλεκτρονικών συστημάτων. Το 2014 οι John Bellamy Foster και Robert W. McChesney χρησιμοποιούν για πρώτη φορά των όρο Surveillance Capitalism [5] για να περιγράψουν την χρήση δεδομένων των χρηστών online υπηρεσιών (που συνήθως διατίθενται δωρεάν) με στόχο το κέρδος.
***
O Mark Zuckerberg, η Facebook και η Cambridge Analytica
Στις 10 Απριλίου του 2018 ο Mark Zuckerberg, ιδρυτής και Διευθύνον Σύμβουλος της Facebook κλήθηκε από το Κογκρέσο των ΗΠΑ σε ακρόαση με αφορμή το σκάνδαλο της διαρροής προσωπικών δεδομένων των χρηστών της Facebook προς όφελος της Cambridge Analytica. Η ακροαματική διαδικασία των δύο ημερών είναι διαθέσιμη [6] [7] μέσω του επίσημου καναλιού του Bloomberg στο YouTube. Πριν 8 χρόνια, ο Mark Zuckerberg είχε δώσει συνέντευξη, για παρόμοια θέματα, στους Kara Swisher και Walt Mossberg στο τότε All Things D [8].
Αν και μακροσκελή, αξίζει να παρακολουθήσετε τα δύο βίντεο καθώς αναδεικνύουν σημαντικά στοιχεία τόσο όσον αφορά την γνώση και εμπειρία του Αμερικανικού Κογκρέσου πάνω σε ζητήματα που αφορούν τις νέες τεχνολογίες και το Διαδίκτυο αλλά και για την ετοιμότητα (;) της Facebook να δώσει σαφείς και αξιόλογες απαντήσεις σε εύλογα ερωτήματα.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Σχετικά με το πρώτο σκέλος, την γνώση και εμπειρία δηλαδή του Κογκρέσου πάνω σε ζητήματα νέων τεχνολογιών κ.ο.κ., ο αναγνώστης αξίζει να ανατρέξει και στην “ελληνική version” [9] μεταξύ του υπουργού μεταφορών κ. Σπίρτζη και του Νίκου Δρανδάκη, ιδρυτή και CEO της Βeat (πρώην TaxiBeat) που, αν και αφορά εντελώς άλλο θέμα, εγείρει επίσης πολλούς προβληματισμούς σχετικά με την εμπειρία της Ελληνικής κυβέρνησης σε θέματα νέων τεχνολογιών, επιχειρηματικότητας, καινοτομίας και οικονομικών συναλλαγών μέσω Διαδικτύου.
***
Ποιο είναι το πρόβλημα;
Με την δημοσιοποίηση του σκανδάλου της Cambridge Analytica έκαναν την εμφάνισή τους διάφορες καμπάνιες στο Facebook που υποκινούσαν τους χρήστες να εγκαταλείψουν το μέσο κοινωνικής δικτύωσης. Σημαντικότερη όλων υπήρξε η καμπάνια #DeleteFacebook, η οποία φάνηκε να απασχολεί ιδιαίτερα και τον ίδιο τον Mark Zuckerberg [10]. Την συγκεκριμένη καμπάνια υποστήριξαν celebrities όπως οι: Cher, Will Ferrell, Jim Carrey, Elon Musk, Steve Wozniak.
Από την άλλη πλευρά πολλοί ήταν οι χρήστες της Facebook που σχολίασαν πως προφανώς και γνώριζαν ότι τα δεδομένα τους χρησιμοποιούνται από την Facebook για αποτελεσματικότερη στόχευση διαφημίσεων, δεν έχουν κάτι να κρύψουν, είναι ΟΚ με αυτό!
Κατά την προσωπική μου άποψη είναι μάλλον δύσκολο το νομικό τμήμα της Facebook να έχει, από λάθος, παραλείψει να αναφέρει τη χρήση δεδομένων των χρηστών της υπηρεσίας της Facebook, για στατιστικούς σκοπούς, στους όρους χρήσης που καλείται να υπογράψει ο χρήστης του Facebook όταν δημιουργεί τον λογαριασμό του. Ενδεχομένως να υπάρχει ευθύνη στην περίπτωση της Cambridge Analytica επειδή είναι μία 3η εταιρία που χρησιμοποίησε δεδομένα που υπήρχαν στο Facebook αλλά, σε γενικές γραμμές, τα περισσότερα κοινωνικά δίκτυα έχουν ζητήσει την άδεια των χρηστών τους για τα δεδομένα που χρησιμοποιούν και οι χρήστες την έχουμε δώσει αποδεχόμενοι τους όρους χρήσης. Το πρόβλημα, επομένως, δεν είναι τόσο η παρακολούθηση από την υπηρεσία αλλά το ότι ο χρήστης αποδέχεται παθητικά το να μπορεί η υπηρεσία να κάνει χρήση των δεδομένων του επειδή ακριβώς βαριέται, αδιαφορεί ή πιστεύει ότι δεν πρόκειται να καταλάβει “τα νομικίστικα” των όρων χρήσης. Είναι χαρακτηριστική η απάντηση φίλης, σε σύντομη συζήτηση που είχαμε για το θέμα:
Αν έπρεπε να διαβάζω τους Όρους Χρήσης κάθε διαδικτυακής υπηρεσίας στην οποία είμαι εγγεγραμμένη, θα έπρεπε να ασχολούμαι αποκλειστικά με αυτό!
Ένα δεύτερο ζήτημα που συνδέεται με την χρήση δεδομένων των χρηστών των διαδικτυακών υπηρεσιών είναι το Filter Bubble [11] το φαινόμενο δηλαδή κατά το οποίο ο χρήστης του Διαδικτύου καταλήγει να έρχεται σε επαφή με ένα συγκεκριμένο μόνο κομμάτι του, καθώς επηρεάζεται και τελικά παρακολουθεί μόνον την πληροφορία που του προτείνουν οι εφαρμογές που χρησιμοποιεί: Facebook Timeline, Google News, κ.ο.κ.
Τέλος, όλα τα παραπάνω έρχεται να συμπληρώσει η συζήτηση γύρω από την κατάργηση της έννοιας του Net Neutrality στις ΗΠΑ [12] (έννοια που στην Ευρωπαϊκή Ένωση διαφυλάσσεται με θεσμοθετημένο κανονισμό λειτουργίας από το 2015 [13]). Το συγκεκριμένο ζήτημα πρόσφατα έλαβε μεγάλες διαστάσεις καθώς μπορεί να αποτελέσει το όχημα για κατά περίπτωση παροχή ευνοϊκών όρων πλοήγησης ή ταχύτητας σε συγκεκριμένες σελίδες, χρήστες ή ομάδες χρηστών του Διαδικτύου.
Για τα παραπάνω ζητήματα έχουν μιλήσει αρκετοί. Θα ξεχώριζα όμως τις ομιλίες των Eli Pariser για το φαινόμενο Filter Bubble [14], το 2011, και του Tim Berners-Lee, εφευρέτη του Web, για την μείωση του ανοικτότητας του Διαδικτύου [15], το 2014. Αξίζει να σημειωθεί ότι τους παραπάνω προβληματισμούς για την ανοικτότητα, και τελικά την “υγεία”, του Διαδικτύου συμμερίζεται ο Mozilla, ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός που είναι υπεύθυνος, μεταξύ άλλων, για την ανάπτυξη του Mozilla Firefox Browser, στο πρόσφατο Internet Health Report 2018 [16].
***
Πηγές
- Ιδιωτικότητα στο Διαδίκτυο, Wikipedia
- General Data Protection Regulation (GDPR), European Comission
- Little Brother by Cory Doctorow
- The Snowden Archive, Github
- Foster & McChesney, Surveillance Capitalism, Monthly Review
- Facebook’s CEO Mark Zuckerberg Testimony | Day 1, Bloomberg
- Facebook’s CEO Mark Zuckerberg Testimony | Day 2, Bloomberg
- Mark Zuckerberg, Συνέντευξη με τους Kara Swisher και Walt Mossberg, Recode.net
- Στείλτε τη Beat στο διάολο! Και όποιον νομίζει ότι θα κάνει δουλειά στην Ελλάδα, Πρώτο Θέμα
- Mark Zuckerberg about #DeleteFacebook campaign, Time
- Filter Bubble, Wikipedia
- Net Neutrality, Wikipedia
- Open Internet Access Regulation in EU, Access to EU Law
- Eli Pariser, Filter Bubble, TED Talks
- Tim Berners-Lee, A Magna Carta for the Web, TED Talks
- Internet Health Report 2018, Mozilla