(δημοσιεύθηκε στο Emea.gr στις 16/08/2019)
Στην ομιλία του στις 21/07/19 στην ελληνική Βουλή ο κ. Πιερρακάκης, Υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης ανέφερε, μεταξύ άλλων, την ανάγκη για ψηφιακά έργα που θα έχουν στόχο την απλούστευση της ζωής των πολιτών και όχι απλά την ψηφιοποίηση της γραφειοκρατίας.
Το σημαντικότερο όμως κομμάτι της ομιλίας του, κατά την προσωπική μου άποψη, ήταν αυτό που αφορούσε τον ψηφιακό μετασχηματισμό της Ελλάδας. Μίλησε για την πρόθεση της κυβέρνησης να δημιουργήσει μια “βίβλο ψηφιακού μετασχηματισμού” η οποία θα προσδιορίζει τις αρχές και το σχέδιο υλοποίησης του ψηφιακού μετασχηματισμού παράλληλα με τον ορισμό μετρήσιμων στόχων και αποτελεσμάτων.
Είναι όμως πραγματικά αυτό το πρόβλημα;
Από τον Δεκέμβριο του 2016 βρίσκεται σε ισχύ η Εθνική Ψηφιακή Στρατηγική 2016 – 2021 η οποία αναλύει πολλά από τα ζητήματα στα οποία αναφέρθηκε ο κ. Πιερρακάκης. Αν πάρουμε υπόψη μας και το 4ο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ανοικτή Διακυβέρνηση 2019 – 2021 στο πλαίσιο της συμμετοχής της Ελλάδας στο Open Government Partnership αλλά και τις απαιτήσεις περί προστασίας των προσωπικών δεδομένων που έφερε ο GDPR θα μπορούσαμε να πούμε ότι δημιουργείται ένα εξαιρετικά σαφές πλαίσιο ψηφιακού μετασχηματισμού.
Το γεγονός μάλιστα ότι οι προαναφερθείσες δεσμεύσεις έχουν παραδοτέα, ορόσημα και χρονοδιαγράμματα, καλύπτουν τις ανάγκες ύπαρξης μετρήσιμων στόχων και αποτελεσμάτων και μας “βάζουν δουλειά” τουλάχιστον μέχρι και το 2021 όσον αφορά την ψηφιακή στρατηγική τουλάχιστον.
Το αληθινό πρόβλημα λοιπόν, ίσως πρέπει να το αναζητήσουμε στις προδιαγραφές. Ή μάλλον, για να το θέσουμε καλύτερα, στην έλλειψη προδιαγραφών. Το ελληνικό δημόσιο σήμερα, εξαιτίας της γραφειοκρατίας και των πολύπλοκων διαδικασιών του, είναι κατακερματισμένο σε πολλαπλές ιστοσελίδες που διαφοροποιούνται μεταξύ τους σε επίπεδο υλοποίησης, υποδομής φιλοξενίας και προδιαγραφών.
Παραδείγματα
Η επίσημη ιστοσελίδα της Κυβέρνησης της Ελλάδας: government.gov.gr, για παράδειγμα, είναι υλοποιημένη με το λογισμικό ανοικτού κώδικα WordPress και φιλοξενείται σε server που λειτουργεί με λογισμικό επίσης ανοικτού κώδικα (Apache).
Η επίσημη ιστοσελίδα του Υπουργείου Τουρισμού: mintour.gov.gr, από την άλλη, είναι υλοποιημένη σε λογισμικό κλειστού κώδικα της εταιρείας Microsoft (ASP.NET) και εκτελείται σε server που λειτουργεί με επίσης λογισμικό της ίδιας εταιρίας (IIS).
Τέλος, το Υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης, σήμερα Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης: mindigital.gr, του οποίου η ιστοσελίδα είναι υλοποιημένη με λογισμικό ανοικτού κώδικα, χρησιμοποιεί διαφορετικό λογισμικό από αυτά της κυβέρνησης της Ελλάδος, και πιο συγκεκριμένα Joomla.
Ακόμη και αν δεν θέλουμε να λάβουμε υπόψη ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δείχνει να προωθεί την έννοια του ανοικτού λογισμικού έναντι του κλειστού, θα έπρεπε τουλάχιστον, κατά την προκήρυξη των προμηθειών για υλοποίηση ιστοσελίδων του δημοσίου, να υπάρχουν σαφείς προδιαγραφές για τη χρήση συγκεκριμένων λογισμικών όσον αφορά στην υποδομή φιλοξενίας της ιστοσελίδας (server) και στο λογισμικό που θα χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή της ιστοσελίδας. Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνονται υψηλότερα επίπεδα συντηρησιμότητας καθίσταται ευκολότερη η εκπαίδευση του προσωπικού και σταδιακά χτίζεται οριζόντια τεχνογνωσία αφού διαφορετικές υπηρεσίες χρησιμοποιούν τα ίδια ψηφιακά εργαλεία.
Παρόμοια προβλήματα προδιαγραφών εντοπίζονται σε θέματα βελτιστοποίησης των ιστοτόπων ως προς την προβολή τους σε κινητές συσκευές (Responsive Design) και την υιοθέτηση διεθνών προτύπων όπως για παράδειγμα το πρότυπο WCAG για φιλικές ιστοσελίδες προς ΑμεΑ. Όσον αφορά το τελευταίο, εάν επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης: mindigital.gr, θα διαπιστώσετε στο κάτω μέρος της σελίδας αναφέρεται (ορθά) ότι η ιστοσελίδα δεν έχει βελτιστοποιηθεί για πρόσβαση από ΑμεΑ. Δεδομένου ότι το συγκεκριμένο πρότυπο αποτελεί πλέον προ-απαιτούμενο για να χρηματοδοτηθεί η υλοποίηση ιστοσελίδων μέσω ΕΣΠΑ, θα έπρεπε να αποτελεί προδιαγραφή τουλάχιστον για όλα τα “websites” του ελληνικού δημοσίου.
Και στο “βάθος” Παραγουάη!
Η έλλειψη προδιαγραφών πολύ συχνά οδηγεί, εκτός από ελλείψεις στην λειτουργικότητα και σε αστοχίες. Στη σελίδα της κυβέρνησης, για παράδειγμα, που αναλύεται το χαρτοφυλάκιο του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, εμφανίζεται σήμερα ένα Facebook link το οποίο οδηγεί σε εταιρεία κατασκευής πινακίδων και banners στην Παραγουάη που τυγχάνει και ονομάζεται MiN Digital, όπως δηλαδή και η επίσημη ιστοσελίδα του υπουργείου. Προφανώς από κεκτημένη ταχύτητα ο δημιουργός της ιστοσελίδας έβαλε σαν σύνδεσμο στο Facebook το όνομα του ιστοτόπου μη γνωρίζοντας ότι η πραγματική διεύθυνση Facebook για το συγκεκριμένο υπουργείο είναι η αυτή: https://www.facebook.com/MinDigitalGr/. Μια προδιαγραφή ελέγχου για “νεκρά” links αλλά και όλων των συνδέσμων που λειτουργούν προς εξωτερικές ιστοσελίδες ώς προς την ορθότητά τους, θα είχε ενδεχομένως προλάβει αυτήν την αστοχία.
Μακάρι μέχρι το τέλος του έτους να καταφέρει η κυβέρνηση, όπως προανείγγειλε ο κ. Πιερρακάκης να προκηρύξει τα μεγάλα έργα πληροφορικής που βρίσκονται χρόνια στον πάγο. Μακάρι να καταφέρει να χτίσει ένα πλαίσιο απλούστευσης των διαδικασιών που θα διευκολύνουν την διασύνδεση των μητρώων και των περίπλοκων διαδικασιών του ελληνικού δημοσίου.
Ίσως όμως αυτό να είναι ένα δεύτερο, ένα μελλοντικό βήμα. Διότι εάν δεν μπορούμε να προδιαγράψουμε ένα πλήρως λειτουργικό, σύγχρονο, ασφαλές website που να εξυπηρετεί τις διαφορετικές ανάγκες του συνόλου των πολιτών της χώρας, ίσως από εκεί πρέπει να ξεκινήσουμε.
