Η πρώτη μου επαφή με μια εγκατάσταση Linux ήταν γύρω στα 2006. Εκείνη την περίοδο το (λειτουργικό σύστημα) Linux ήταν τόσο ανώριμο που ούτε τον εαυτό μου δεν μπόρεσα να πείσω να το χρησιμοποιήσει, πόσο μάλλον άλλους. Έξι χρόνια μετά, το 2012, εγκατέστησα σε όλα μου τα προσωπικά μηχανήματα Linux και, από τότε, είμαι ένας ευχαριστημένος χρήστης 🙂
Παλαιότερα ήμουν φανατικός υποστηρικτής του Linux. Έμπαινα σε συζητήσεις να το υποστηρίξω, έκανα debates για τα πολλά του οφέλη, προσπαθούσα να κάνω τους φίλους να το χρησιμοποιήσουν. Όχι πια! Από ένα σημείο και μετά ήταν ανούσιο. Ξοδεύαμε ενέργεια χωρίς λόγο.
Οι fans της Apple υποστήριζαν ότι όταν όλες οι συσκευές είναι Apple, όλα συγχρονίζονται τέλεια, όλα τα δεδομένα είναι διαθέσιμα παντού με ένα κλικ, δεν κολλάει τίποτε ποτέ και άσε που έχει και τέλειο design. Οι Microsoft fans θα έλεγαν “Apple, νταξ, αλλά με τα μισά λεφτά παίρνω μηχάνημα ίδιων δυνατοτήτων, σε περιβάλλον που το γνωρίζω, με τα ωραία μου τα παιχνιδάκια και όλα μια χαρά”. Οι Linux fans, από την άλλη, ήμασταν κατά κύριο λόγο “κάτι λίγα geeks” που γράφαμε κάτι περίεργα πράγματα σε ένα μαύρο παράθυρο με πράσινα ή άσπρα γράμματα και τις μισές φορές 1 διορθώναμε 5 χαλούσαν οπότε…
Σήμερα, το Linux είναι ένα σχετικά ώριμο λειτουργικό σύστημα με πολλές διαφορετικές εκδόσεις (τις ονομάζουμε διανομές) για να διαλέξει κανείς και υποστηρίζει αξιοπρεπέστατα τις περισσότερες από τις εφαρμογές που χρειάζεται ο σύγχρονος χρήστης. Προσωπικά χρησιμοποιώ την διανομή Ubuntu. Ο λόγος; Αυτήν δοκίμασα πρώτη, με βόλεψε, την κράτησα!
***
Γιατί το Linux είναι σημαντικό από μόνο του. Άσχετα δηλαδή αν το χρησιμοποιείς ή όχι…
Το 1983 για πρώτη φορά εμφανίζεται η έννοια του Ελεύθερου Λογισμικού (Free Software). Ο Richard Stallman ανακοινώνει την πρόθεσή του να δημιουργήσει το πρώτο λειτουργικό σύστημα που θα αποτελεί Ελεύθερο Λογισμικό και θα είναι διαθέσιμο στο κοινό για να το κατεβάσει και να το εγκαταστήσει δωρεάν αλλά και για να το τροποποιήσει, να το επεκτείνει ακόμη και να το εμπορευθεί. Περίπου δέκα χρόνια μετά (1992), το πρώτο λειτουργικό σύστημα βασισμένο σε Ελεύθερο Λογισμικό δημιουργείται από τον Linus Torvalds με την κωδική ονομασία Linux. Ο Linus Torvalds επαναπροσδιορίζει την έννοια του Ελεύθερου Λογισμικού προτείνοντας τον όρο Ανοικτό Λογισμικό και ξεκινά μια “διαμάχη” μεταξύ των οπαδών των δύο κινημάτων σχετικά με το ποιος είναι ο δόκιμος όρος.
Το Ελεύθερο Λογισμικό / Λογισμικό Ανοικτού Κώδικα (Free / Libre Open Source Software ή FLOSS), όπως επικράτησε, εν τελεί σαν όρος, υπήρξε μια επανάσταση στην επιστήμη των υπολογιστών και συνέβαλε σημαντικά στην μετέπειτα ανάπτυξη του Internet όπως το γνωρίζουμε σήμερα.
- Έθεσε της βάσεις για πρόσβαση σε υλικό (hardware), firmware και λογισμικό (software) σε ιδιαίτερα χαμηλό ή μηδενικό κόστος.
- Βοήθησε στην δημιουργία ποιοτικών εφαρμογών στην εκπαίδευση.
- Έδωσε πολύτιμα δεδομένα και εφαρμογές στην κοινότητα των ερευνητών.
- Μετεξελίχθηκε σε διάφορους τομείς (ανοικτά δεδομένα, εφαρμογές ανοικτής διακυβέρνησης, ανοικτό περιεχόμενο, ανοικτές άδειες, κ.ο.κ.).
Το οδοιπορικό της σύλληψης και εξέλιξης του Ελεύθερου Λογισμικού / Λογισμικού Ανοικτού Κώδικα παράλληλα με την δημιουργία και εξέλιξη του λειτουργικού συστήματος Linux περιγράφονται στο πολύ διασκεδαστικό ντοκιμαντέρ “Revolution OS“.
***
Το πειρατικό δεν είναι δωρεάν…
Προτού γράψω μερικές σκέψεις για το τι μπορεί να κάνει κανείς με μια εγκατάσταση Linux στον υπολογιστή του και τι όχι, είναι σημαντικό να σταθούμε στο status quo των 90s, δηλαδή τις πειρατικές (ή “σπασμένες”) εγκαταστάσεις WIndows, στους υπολογιστές πλήθους χρηστών. Επειδή αυτή η κατάσταση αποτέλεσε τη νόρμα σε διάφορα σημεία του πλανήτη, είναι σημαντικό να έχουμε στο νου μας ότι το Linux, σε αντίθεση με τα Windows και macOS, προσφέρεται εντελώς δωρεάν για κατέβασμα και εγκατάσταση.
Παρόλα αυτά, το γεγονός ότι όταν οι υπολογιστές άρχισαν να γίνονται μόδα, στην πλειονότητα των περιπτώσεων συνοδεύονταν από μία πειρατική εγκατάσταση Windows, δημιούργησε την εντύπωση ότι και εκείνα παρέχονταν δωρεάν. Το ίδιο φυσικά συνέβη, και συνεχίζει και συμβαίνει έως σήμερα, και με άλλα συστήματα λογισμικού όπως αυτά της Adobe (Acrobat Reader, Premier, Photoshop), τη σουίτα παραγωγικότητας Microsoft Office, κ.ο.κ.
***
Τι μπορείς να κάνεις με το Linux;
Παρακάτω παραθέτω μια σειρά από πράγματα που κερδίζει κανείς επιλέγοντας Linux. Δεδομένου ότι χρησιμοποιώ Ubuntu, θα χρησιμοποιήσω ως παράδειγμα τη συγκεκριμένη διανομή αλλά, πάνω – κάτω, τα ίδια ισχύουν για τις υπόλοιπες. Αν δοκιμάσετε κάτι σε άλλη διανομή και δεν τα καταφέρετε, αφήστε ένα σχόλιο και θα βοηθήσω όσο καλύτερα μπορώ.
1. Να έχεις ένα σταθερό σύστημα το οποίο δε χρειάζεται format κάθε τόσο
Η διανομή Ubuntu κάθε τόσο δημοσιεύει μία έκδοση που ακολουθείται από την ένδειξη LTS (Long Term Support, στα ελληνικά θα το μεταφράζαμε Υποστήριξη Μακράς Διάρκειας). Αυτές οι εκδόσεις συνήθως υποστηρίζονται για 5 χρόνια με updates και, από προσωπική εμπειρία, σπάνια δημιουργείται πρόβλημα με τα updates τους. Το γεγονός ότι ενδιάμεσα βγαίνουν άλλες (όχι LTS εκδόσεις) δε μας πειράζει καθώς υπάρχει αυτόματη ενημέρωση από μια LTS στην επόμενη, χωρίς να χρειάζεται (συνήθως) να περάσουμε από όλες τις προηγούμενες.
Επιπρόσθετα τα updates των εφαρμογών στο Linux αλλά και τα updates σε επόμενες εκδόσεις γίνονται στο παρασκήνιο και κάποια στιγμή το Λειτουργικό Σύστημα ίσως μας ζητήσει να κάνουμε κάποια επανεκκίνηση.
2. Να μπορείς να διαφυλάξεις τα δεδομένα σου αλλά και τις ρυθμίσεις των εφαρμογών σου σε περίπτωση που κάτι πάει στραβά
Χρησιμοποιώντας το τέχνασμα διαχωρισμού του φακέλου /home σε δικό του partition (που αποτελεί τον φάκελο που κρατά τα προσωπικά αρχεία του χρήστη) διασφαλίζουμε το γεγονός ότι ακόμη και στην περίπτωση που ένα update πάει στραβά, προχωρώντας σε μία καθαρή εγκατάσταση του Linux μπορούμε να διατηρήσουμε τα δεδομένα μας και τις ρυθμίσεις των εφαρμογών μας ανέπαφες και, μετά την επιτυχή καθαρή εγκατάσταση, να βρούμε το λειτουργικό μας σύστημα σχεδόν όπως το αφήσαμε.
3. Να έχεις προ εγκατεστημένα “τα βασικά”
Ολοκληρώνοντας μια εγκατάσταση Ubuntu θα βρεις προεγκατεστημένες τις βασικές εφαρμογές που χρειάζεσαι όπως τον Firefox Browser, την σουίτα παραγωγικότητας LibreOffice (εναλλακτικά του MS Office), το Rhythmbox για αναπαραγωγή μουσικής, τον Document Viewer για άνοιγμα εγγράφων PDF, τον Archive Manager για συμπίεση και αποσυμπίεση αρχείων και άλλα πιο επουσιώδη.
4. Να εγκαθιστάς δωρεάν εφαρμογές, εύκολα και γρήγορα μέσα από ένα περιβάλλον που μοιάζει με application store / marketplace όπως στα κινητά
Σκεφθείτε τι κάνετε όταν θέλετε να εγκαταστήσετε μια εφαρμογή στο κινητό σας τηλέφωνο. Πηγαίνετε στο αντίστοιχο store εφαρμογών (App Store για κινητά Apple, Google Play για κινητά Android), βρίσκετε την εφαρμογή που σας ενδιαφέρει και την εγκαθιστάτε. Το ίδιο συμβαίνει και στο Linux. Κάνοντας χρήση του Ubuntu Software μπορείτε να βρείτε την πλειονότητα των εφαρμογών που είναι διαθέσιμες και να τις εγκαταστήσετε με 1-2 κλικς.
Και ποιες ανάγκες μου καλύπτουν οι εφαρμογές στο Ubuntu Software; Τις περισσότερες!
- Dropbox: Η γνωστή εφαρμογή αποθήκευσης εγγράφων στο cloud
- Skype: Η γνωστή εφαρμογή για τηλεδιασκέψεις.
- Viber (desktop): Η γνωστή εφαρμογή ιδιωτικών μηνυμάτων.
- Slack: Η γνωστή εφαρμογή ιδιωτικών μηνυμάτων (για ομάδες).
- Gimp: Η γνωστή εφαρμογή επεξεργασίας εικόνων (εναλλακτικά του Photoshop)
- VLC: Η γνωστή εφαρμογή αναπαραγωγής όλων των ειδών των video (πραγματικά όλων όμως :P)
- Kdenlive: Εφαρμογή επεξεργασίας ταινιών (για επίδοξους vlogers)
- Audacity: Εφαρμογή επεξεργασίας ήχου (για επίδοξους podcasters)
- Bleachbit: Εφαρμογή καθαρισμού άχρηστων αρχείων
- Sublime Text: Ένας από τους καλύτερους text editors για απλούς χρήστες και προγραμματιστές
- Shutter: Εφαρμογή για screenshots (με δυνατότητες επεξεργασίας του scrennshot)
- Spotify: Η γνωστή εφαρμογή μουσικής
- Kazam: Εφαρμογή screencasting
- uCare System Core: Ένα απλό εργαλείο ασφαλούς αναβάθμισης του Ubuntu
- Cryptomator: Μια εφαρμογή κρυπτογράφησης αρχείων και φακέλων για διασφάλιση της ιδιωτικότητας
- Steam: Η γνωστή εφαρμογή εγκατάστασης παιχνιδιών
5. Να παίζεις παιχνίδια. Γνωστά παιχνίδια
Κάνοντας χρήση του Steam, μιας πλατφόρμας ψηφιακής διανομής, διαχείρισης ψηφιακών δικαιωμάτων (DRM) και κοινωνικής δικτύωσης, φτιαγμένη από την εταιρία Valve Corporation. To Steam παρέχει στον χρήστη εγκατάσταση και αυτόματες ενημερώσεις παιχνιδιών σε πολλαπλούς υπολογιστές, και χαρακτηριστικά κοινωνικής δικτύωσης, όπως φίλους και ομάδες, cloud storage καθώς και λειτουργικότητα συνομιλίας βάση κειμένου (chat) ή φωνής εντός παιχνιδιού (in-game).
Ακολουθώντας αυτόν τον σύνδεσμο θα δείτε ότι υπάρχουν πολλοί γνωστοί τίτλοι όπως Civilization, DOTA, Call of Duty, Grand Theft Auto, κ.ο.κ.
***
Αυτό το άρθρο δεν γράφτηκε για να σε πείσει να βάλεις Linux στον υπολογιστή σου. Έχε ό,τι θέλεις αρκεί να σε βολεύει. Καλό είναι όμως να γνωρίζεις ότι υπάρχει ένα λειτουργικό σύστημα το οποίο διατίθεται σε πολλές διαφορετικές διανομές, δωρεάν για κατέβασμα και εγκατάσταση, χωρίς καμία υποχρέωση και υποστηρίζεται από μία μεγάλη κοινότητα ανθρώπων που λειτουργούν, ως επί το πλείστον, εθελοντικά, με σκοπό να το κάνουν όλο και καλύτερο. Παραλλαγή αυτού του λειτουργικού, για την ακρίβεια η server εκδόσή του, είναι πιθανό να τρέχει στον server που φιλοξενεί την εταιρική σου ιστοσελίδα καθώς επίσης και σε πλήθος εργαστηρίων σε χώρες του τρίτου κόσμου, επιτρέποντάς τες να εξοικονομούν χρήματα από τις άδειες που δεν πληρώνουν πια σε vendors όπως η Microsoft.
Είναι μια επανάσταση, αν το καλοσκεφτείς 😉
(Photo by Ian Parker on Unsplash)