(δημοσιεύθηκε στο Emea.gr στις 07/09/2020)
Καθώς μπαίνουμε στο φθινόπωρο παρατηρούμε ότι το ενδιαφέρον και η αγωνία του επιχειρηματικού κόσμου για το πως θα μοιάζει η νέα σεζόν είναι εντονότερο από άλλες χρονιές. Αυτό είναι βέβαια αναμενόμενο αφού, μετά την πρωτόγνωρη εμπειρία του lockdown εξαιτίας της πανδημίας του νέου κορωνοϊού, η ελληνική όπως και η παγκόσμια αγορά αντιμετωπίζουν ύφεση. Μία ύφεση που, για τις ελληνικές επιχειρήσεις ιδιαίτερα, εμφανίστηκε ακριβώς στο σημείο που διαφαίνονταν μια μικρή ανάκαμψη μετά από μια μακρά περίοδο της οικονομικής κρίσης.
Τα ερωτήματα εύλογα. Πότε θα επιστρέψει ο κόσμος σε μια ασφαλή, κανονική ροή; Πόσο αξιόπιστα και αποτελεσματικά θα είναι τα εμβόλια που βρίσκονται σε φάση ελέγχου; Πότε θα είναι ασφαλή και πάλι τα ταξίδια; Πότε θα αρχίσουν να διοργανώνονται εκθέσεις, συνέδρια και σεμινάρια δια ζώσης, χωρίς περιορισμούς; Αλλά ακόμη και στην περίπτωση που θεωρητικά “νικούμε” τον COVID-19 με κάποιο εμβόλιο, θεραπεία ή συνδυασμό αυτών· θα επιστρέψει ο κόσμος στις αγορές από φυσικά καταστήματα; Θα συνεχίζει να αγοράζει διαδικτυακά; Πως θα μοιάζει η καταναλωτική πραγματικότητα μετά τον κορωνοϊό;
Μέσα στην αβεβαιότητα των παραπάνω ερωτημάτων οι επιχειρήσεις καλούνται να πάρουν αποφάσεις και να σχεδιάσουν την στρατηγική τους για την νέας σεζόν. Σε αυτό το άρθρο χρησιμοποιούμε τους δείκτες που δημοσιεύθηκαν από το επίσημο website της Ελληνικής Κυβέρνησης, “Παρατηρητήριο COVID-19” και αφορούν τους μήνες από τον Μάιο έως τον Αύγουστο του 2020, που επιχειρήθηκε η επιστροφή σε μια “κάποια κανονικότητα” με σταδιακή άρση των μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης, για να εξάγουμε κάποια χρήσιμα συμπεράσματα. Πιο συγκεκριμένα, αυτά τα συμπεράσματα, προκύπτουν από την συνδυαστική μελέτη της 4ης, 8ης, 10ης και 13ης έκθεσης του παρατηρητηρίου που συμπίπτουν με το ημερολογιακό κλείσιμο των μηνών Μαΐου, Ιουνίου, Ιουλίου και Αυγούστου αντίστοιχα.
Κρούσματα – ΜΕΘ – Ανθρώπινες Απώλειες – Rt
Το υγειονομικό προφίλ της χώρας εμφάνισε σταδιακή επιδείνωση σε όλο το διάστημα από Μάιο έως και Αύγουστο.
| Έκθεση | Μήνας Αναφοράς | Κρούσματα / Ημέρα* | ΜΕΘ* | Ανθρ. Απώλειες* | Rt* |
| 4η | Μάιος | 17 | 12 | 1 | 0.25 |
| 8η | Ιούνιος | 25 | 10 | στο 0 | 0.3 |
| 10η | Ιούλιος | 91 | 13 | 1 | 1 |
| 13η | Αύγουστος | 220 | 38 | 4 | 0.72 |
*μέσοι όροι.
Πιο συγκεκριμένα παρατηρούμε μεγάλη αύξηση των κρουσμάτων από 17 τον Μάιο σε 220 τον Αύγουστο (κατά μέσο όρο), που οδήγησε αντίστοιχα σε σχεδόν τριπλασιασμό των εισαγωγών σε ΜΕΘ και τετραπλασιασμό του αριθμού των ανθρώπινων απωλειών. Το Rt, ο ρυθμός διασποράς του ιού δηλάδή για κάθε νέο κρούσμα που εμφανίζεται, ξεκίνησε από 0.25 και σήμερα βρίσκεται στο 0.72 έχοντας περάσει από το ανησυχητικό 1.0. Σε απόλυτους αριθμούς, τα παραπάνω δεδομένα θεωρούνται από τους ειδικούς διαχειρίσιμα σε σχέση με τις αντίστοιχες καταγραφές σε παγκόσμιο επίπεδο.
Κινητικότητα
Η κινητικότητα στη χώρα άρχισε δειλά από το τέλος του lockdown και δείχνει, έκτοτε, να βρίσκεται σε συνεχή αύξηση.
| Έκθεση | Μήνας Αναφοράς | Πληθυσμού | Καταστήματα | Εργασία | ΜΜΜ |
| 4η | Μάιος | Σταθερή | +33% | +27% | +32% |
| 8η | Ιούνιος | Σταθερή | +50% | +37% | +46% |
| 10η | Ιούλιος | Αύξηση | +59% | +38% | +55% |
| 13η | Αύγουστος | Αύξηση | +66% | +36.4% | +53% |
Ο σημαντικότερος δείκτης είναι η σταδιακή επιστροφή των καταναλωτών στα καταστήματα, που δείχνει αύξηση καθ’ όλο το τετράμηνο. Οι μικρές μειώσεις στην κινητικότητα όσον αφορά στην Εργασία αλλά και τα Μέσα Μαζική Μεταφοράς τον μήνα Αύγουστο, θεωρούμε ότι είναι αναμενόμενες αν λάβει κανείς υπόψη τις προγραμματισμένες άδειες για την περίοδο των διακοπών. Τέλος, από τα δεδομένα φαίνεται ότι κατά μέσο όρο 1 στους 3 καταναλωτές δεν έχει “επιστρέψει” στα καταστήματα.
Τουρισμός
Τα δεδομένα που έχουν καταγραφεί και αφορούν τον τουρισμό είναι λίγα έως τώρα ωστόσο, μερικοί δείκτες που υπάρχουν επιβεβαιώνουν την διαισθητική παρατήρηση ότι τα πράγματα δεν πήγαν καλά αυτό το καλοκαίρι.
Πιο συγκεκριμένα στην 6η έκθεση του παρατηρητηρίου για τον COVID-19 αναφέρεται ότι οι ταξιδιωτικές εισπράξεις τον Απρίλιο του 2020 σε σύγκριση με τον Απρίλιο του 2019 εμφανίζουν μείωση 98,7% και αντίστοιχα οι αφίξεις τουριστών μείωση 96,2%. Από τα νούμερα αυτά γίνεται εμφανές ότι το lockdown αλλά και η αβεβαιότητα που που συνοδεύει την πανδημία, ανέστειλε την διάθεση για ταξίδια και τουρισμό ήδη από τον Απρίλιο.
Οι παραπάνω ενδείξεις επιβεβαιώνονται και στην 13η έκθεση που δημοσίευσε δεδομένα που αφορούν την τελευταία εβδομάδα του Αυγούστου. Σε αυτήν την έκθεση διαβάζουμε ότι η ο αριθμός των επιβατών εσωτερικού εμφάνισαν μείωση της τάξεως του 47,1% σε σχέση με πέρυσι ενώ αντίστοιχα για τους επιβάτες εξωτερικού έχουμε μείωση 66,2%. Αυτό σημαίνει ότι ενώ πάνω από το 50% των εγχώριων ταξιδιωτών επέλεξαν να ταξιδέψουν αυτήν την χρονιά, “χάσαμε” τον 1 στους 3 ταξιδιώτες του εξωτερικού. Λαμβάνοντας υπόψη ότι αυτά τα δεδομένα αφορούν τους μήνες με την υψηλότερη προσέλευση μπορούμε να αντιληφθούμε ότι ο κραδασμός στον τουρισμό ήταν μεγάλος.
Όπως είπαμε τα στοιχεία είναι ακόμη πολύ λίγα για να βγουν ασφαλή συμπεράσματα σχετικά με τον κλάδο του τουρισμού. Πιστεύουμε πως τόσο το κράτος όσο και οι σχετικοί φορείς θα πρέπει να διευκολύνουν τους επιχειρηματίες του χώρου αυτού, με αναλυτικά δεδομένα, για να μπορέσουν να προετοιμαστούν έγκαιρα και αποδοτικά για την επίσης δύσκολη σεζόν του 2021.
Λιανεμπόριο
Όπως είναι αναμενόμενο ο κλάδος του λιανικού εμπορίου έχει επίσης πληγεί για λόγους που προαναφέραμε και σχετίζονται με την επιδημιολογική κατάσταση της χώρας, το lockdown και τα μέτρα αποστασιοποίησης αλλά και το πλήγμα στον τουρισμό όσον αφορά την καλοκαιρινή περίοδο.
Στις εκθέσεις του παρατηρητηρίου COVID-19 έχουμε σχετικά λίγα δεδομένα που αφορούν αμιγώς το λιανεμπόριο. Είναι ενδεικτική η αναφορά σε μείωση 5.3% τον μήνα Ιούλιο σε σχέση με την απόδοση του 2019 και αντίστοιχα η μείωση 6.9% για τον μήνα Αύγουστο. Αν λάβουμε υπόψη ότι οι δύο αυτοί μήνες είχαν την μεγαλύτερη κινητικότητα μετά το lockdown και ενδυναμώθηκαν από τον όποιο τουρισμό, τότε μπορούμε να υποθέσουμε με σχετική ασφάλεια ότι οι αντίστοιχες μετρήσεις τους μήνες του lockdown αλλά και για τον Μάιο και Ιούνιο, που αποτέλεσαν μήνες προσαρμογής, ήταν εξίσου ή περισσότερο κακές.
Ηλεκτρονικές συναλλαγές
Το πλήγμα στην ελληνική αγορά, δείχνει να αντισταθμίζει κάπως, η στροφή των καταναλωτών στις ηλεκτρονικές συναλλαγές.
| Έκθεση | Μήνας Αναφοράς | Αριθμός Συναλλαγών | Αξία Συναλλαγών |
| 4η | Μάιος | +15% | -10% |
| 8η | Ιούνιος | +33.9% | +10.1% |
| 10η | Ιούλιος | +31.7% | +3.4% |
| 13η | Αύγουστος | +34% | +9.4% |
Στον παραπάνω πίνακα βλέπουμε, ανά μήνα, την ποσοστιαία μεταβολή των ηλεκτρονικών συναλλαγών συνοδευόμενη από την ποσοστιαία μεταβολή της αξίας των συναλλαγών αυτών. Παρατηρούμε ότι τον μήνα Μάιο το ποσοστό της αξίας των συναλλαγών είναι αρνητικό. Αυτό μπορεί να οφείλεται στον γενικότερο περιορισμό των αγορών που ακολούθησε το lockdown (από τη μία η κινητικότητα μειώθηκε και άρα τα έξοδα κατά τη διάρκεια της ημέρας, από την άλλη πολλοί καταναλωτές πέρασαν ενστικτωδώς σε μια φιλοσοφία αποταμίευσης σε περίπτωση που τα πράγματα δυσκολέψουν οικονομικά).
Σε γενικές γραμμές δείχνει να υπάρχει μια στροφή προς τις ηλεκτρονικές συναλλαγές που όμως περιλαμβάνει ένα λεπτό σημείο για τους επιχειρηματίες. Κατά τη διάρκεια του lockdown οι καταναλωτές αντικατέστησαν, υποχρεωτικά, ένα κομμάτι των αγορών τους που συνέβαινε με επίσκεψη σε φυσικό κατάστημα, με ηλεκτρονικές παραγγελίες. Αυτό όμως απλώς μεταφέρει τα έσοδα σε ένα άλλο κανάλι πληρωμών, δεν αποτελεί αύξηση των εσόδων.
Τι να περιμένουμε τη νέα σεζόν;
Όλες οι παραπάνω μετρήσεις δυστυχώς επιβεβαιώνουν τον βαθύτερο φόβο όλων μας, ότι δηλαδή ο νέος κορωνοϊός θα είναι μαζί μας για καιρό. Διανύουμε ήδη τον 7ο μήνα μετά την εμφάνισή του στην χώρα μας και, όπως όλα δείχνουν, θα συμβιώσουμε μαζί του και για το έτος 2021. Ακόμη και στο ευτυχές σενάριο της έναρξης εμβολιασμών στο τέλος του 2020, η επιτυχία ανοσίας σε ικανοποιητικό κομμάτι του πληθυσμού αλλά και η συνολική άρση των μέτρων για την διασπορά του κορωνοϊού, δεν φαίνεται να έχει κάποιο σαφές χρονοδιάγραμμα.
Η συμβουλή μας λοιπόν προς τις επιχειρήσεις είναι να σχεδιάσουν την επόμενη σεζόν έχοντας ως δεδομένη την ύπαρξη του κορωνοϊού και τα μέτρα που την συνοδεύουν. Έχοντας μια εμπειρία τριών μηνών σε lockdown και τεσσάρων σε σταδιακή άρση των μέτρων, έχουμε πολύ μεγαλύτερη εμπειρία από αυτήν που είχαμε στις αρχές Μαρτίου όπου κληθήκαμε να λειτουργήσουμε σε ένα κλίμα πλήρους αβεβαιότητας. Τώρα πια γνωρίζουμε ότι προτεραιότητα έχει η ασφάλεια του κοινού μας και μείωση της διασποράς του ιού.
Έτσι μπορούμε να εξοπλίσουμε τα καταστήματά μας με όλα τα απαραίτητα μέσα για να δημιουργήσουμε ένα αίσθημα ασφάλειας στους πελάτες μας. Γνωρίζουμε ότι το κοινό έχει εξοικειωθεί με τις online αγορές. Δημιουργώντας ένα ηλεκτρονικό κατάστημα τα προϊόντα μας συνεχίζουν να έχουν παρουσία στα “ράφια” των καταναλωτών, ακόμη και αν δυσκολεύονται να επισκεφθούν το κατάστημά μας. Τέλος, χρησιμοποιώντας το Διαδίκτυο έχουμε την δυνατότητα να κάνουμε αισθητή την παρουσία μας και να επικοινωνήσουμε στο κοινό μας όλους τους λόγους που πρέπει να τον κάνουν να αισθάνεται ασφαλής γύρω από την επιχείρηση και τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες μας, μέσω του ψηφιακού μάρκετινγκ.
